Kleszcze
Przenosicielem wirusa powodującego KZM są kleszcze, pasożyty z gatunku pajęczaków, odżywiające się krwią swych żywicieli. Najczęściej występujący w Polsce i całej Europie Środkowej kleszcz, to Ixodes ricinus, kleszcz pospolity. Kleszcze lubią wilgoć i ciepło. Wraz z ocieplaniem się klimatu i wzrostem temperatury powietrza, obserwujemy wzrost populacji kleszczy. Kleszcze znalazły dogodne warunki bytowania w lasach, na łąkach, a ostatnio także w ogrodach, na działkach, a nawet w parkach miejskich. Kleszcze poruszają się po ziemi, w wysokiej trawie, zaroślach lub w poszyciu lasu. Aby lepiej dotrzeć do swej ofiary kleszcze wdrapują się na trawy i zarośla. Kleszcz rozpoznaje swoje ofiary po zapachu, ciepłocie ciała oraz wydychanym dwutlenku węgla. U swego potencjalnego żywiciela kleszcz poszukuje miejsca pokrytego cienką skórą, wilgotnego oraz dobrze ukrwionego. Kleszcze najchętniej kłują ludzi w dół podkolanowy, pomiędzy nogami, pod ramionami, w kark oraz u nasady włosów. Kleszcz podczas wkłuwania się wydziela wraz ze śliną środek znieczulający. W związku z tym człowiek nie zawsze zdaje sobie sprawę, że ukłucie kleszcza nastąpiło.
Objawy i przebieg Kleszczowego Zapalenia Mózgu
Choroba ma zazwyczaj przebieg dwufazowy . Początkowe objawy choroby przypominają infekcję grypową lub żołądkową: pojawia się gorączka, osłabienie, poczucie ogólnego rozbicia, czasami wymioty i wysypka.
Ponieważ wirus przenika do ośrodkowego układu nerwowego, wywołując tym samym jego stan zapalny, u około 30 % chorych może wystąpić druga, neurologiczna i najgroźniejsza faza choroby, która wskutek zaburzeń oddychania lub zaburzeń układu krążenia może prowadzić nawet do śmierci. Objawy kliniczne drugiej fazy KZM przypominają inne postaci wirusowego zapalenia opon mózgowych, jednak ich przebieg jest cięższy i dłuższy. W tym czasie u chorego mogą wystąpić zaburzenia świadomości, koordynacji i porażenia mięśni kończyn i nerwów czaszkowych.
Kleszczowe Zapalenie Mózgu może na długi czas wykluczyć chorego z prowadzenia normalnego trybu życia. Najpoważniejsze powikłania po przebytym KZM takie jak porażenia nerwów, niedowłady mięśni kończyn, uciążliwe bóle głowy mogą występować nawet do końca życia. Ponadto mogą występować zaburzenia sfery psychicznej, intelektualnej, stany depresyjne.
Rozpoznanie i leczenie Kleszczowego Zapalenia Mózgu
KZM można zdiagnozować tylko na podstawie badań laboratoryjnych krwi i płynu mózgowo-rdzeniowego, a już po zdiagnozowaniu choroby można ją leczyć jedynie objawowo, medycyna nie dysponuje bowiem lekiem, który zwalczałby czynnik chorobotwórczy lub hamował jego rozmnażanie. W przypadku wystąpienia KZM możliwe jest jedynie leczenie objawowe gorączki, bólu głowy, stanu zapalnego lub ewentualnych napadów padaczkowych. W przypadku wystąpienia drugiej fazy choroby niezbędna jest hospitalizacja, która może trwać od tygodnia do roku leczenia. Jedynym skutecznym sposobem ochrony przed Kleszczowym Zapaleniem Mózgu, jest szczepienie.
Szczepienia ochronne przeciwko KZM
Szczepienia przeciwko KZM pobudzają organizm do produkcji własnych przeciwciał przeciw wirusowi KZM i w ten sposób chronią organizm przed rozwojem choroby. Działanie szczepionki wymaga jednak czasu. Nie zdążymy się zabezpieczyć przyjmując ją dopiero po ukąszeniu przez zakażonego kleszcza, dlatego tak ważna jest profilaktyka.
Zaszczepić może się każdy, u kogo nie stwierdzono wyraźnych przeciwwskazań (np. ciężkie reakcje alergiczne na białko jaja kurzego), również dzieci po ukończeniu 1 roku życia.
Ponieważ tendencja do zakażeń KZM jest wzrostowa, a osobiste ryzyko zakażenia jest trudne do oszacowania, szczepienia ochronne zaleca się wszystkim tym, którzy mają częsty kontakt z przyrodą. Szczepienia przeciwko Kleszczowemu Zapaleniu Mózgu są szczepieniami zalecanymi przez Głównego Inspektora Sanitarnego. Szczególne zalecenia dotyczą dzieci i młodzieży wyjeżdżających na kolonie, dorosłych udających się na wypoczynek poza miasto, ale przede wszystkim osób zamieszkujących obszary podwyższonego ryzyka występowania kleszczy zakażonych wirusem KZM.
Odpowiedni czas rozpoczęcia szczepienia
Optymalnym czasem na rozpoczęcie szczepienia podstawowego przeciw KZM jest zima lub wczesna wiosna, by zapewnić odporność przed początkiem sezonu żerowania kleszczy na wiosnę. Dla osób podróżujących i tych, którzy zdecydowali się na szczepienie później, lekarz może zalecić przyspieszony schemat szczepienia zaczynający się, na co najmniej 3 tygodnie przed wyjazdem lub wakacjami.
Szczepienia przypominające
By zapewnić długotrwałą ochronę przed kleszczowym zapaleniem mózgu, po przyjęciu szczepienia podstawowego niezbędne są także pojedyncze szczepienia przypominające podawane w odstępach kilkuletnich w zależności od wieku pacjenta i lokalnych zaleceń. O terminach ich podania decyduje lekarz.
Szczepienie wymaga wizyty u lekarza. Szczepionkę można nabyć w aptece na podstawie recepty lekarskiej lub też zaszczepić się w punkcie szczepień lub przychodni, które oferują takie szczepienie.
Punkty szczepień i apteki dysponują szczepionkami przeznaczonymi dla dorosłych, a także specjalną mniejszą dawką do zabezpieczenia dzieci.
CIEKAWY FILM pokazujący proces zainfekowania KZM
Kleczszowe Zapalenie Mózgu i turystyka oraz usuwanie kleszcza
