Urlop macierzyński – czas trwania
Urlop macierzyński to płatna przerwa w pracy spowodowana urodzeniem dziecka lub wzięciem wolnego na wychowanie dziecka do 7. roku życia w ramach rodziny zastępczej (do 10. roku życia w szczególnych przypadkach). Przysługuje on kobietom zatrudnionym na etacie, na podstawie umowy o pracę oraz takim, które opłacają dobrowolne składki chorobowe. Także kobiety, które są zatrudnione na umowie o pracę na czas określony mogą uzyskać pełnowymiarowy urlop macierzyński, o ile całość jego trwania przypada w czasie tej umowy.
Ile trwa macierzyński zależy od ilości urodzonych czy przysposobionych dzieci. Podstawowy wymiar to 20 tygodni w przypadku jednego dziecka. Jeśli urodzimy bliźnięta to macierzyński wynosi 31 tygodni, przy trojaczkach – 33 tygodnie, przy czworaczkach – 35 tygodni, a przy piątce dzieci – 37 tygodni. Co ważne, taki urlop można zacząć już przed porodem: co najmniej 2 tygodnie przed terminem, ale nie więcej niż 6 tygodni z urlopu macierzyńskiego można wykorzystać w ten sposób. Wtedy resztę niewykorzystanego urlopu odbiera się po porodzie. Z puli tych 20 tygodni, obowiązkowe do wykorzystania jest 14. Po tym czasie można z urlopu macierzyńskiego zrezygnować, a te 6 tygodni może wykorzystać ojciec dziecka w ramach tzw. urlopu tacierzyńskiego. Warunki, jakie musi spełniać ojciec, by do takiego urlopu mieć prawo to: bycie zatrudnionym na etacie albo prowadzenie działalności gospodarczej, pracowanie na podstawie umowy-zlecenie z jednoczesnym opłacaniem dobrowolnych składek chorobowych. Ojcom dodatkowo przysługuje tzw. urlop ojcowski, który trwa 14 dni.
Wymiar urlopu rodzicielskiego
Po upływie urlopu macierzyńskiego, matka może jeszcze zdecydować się na pozostanie z dzieckiem w domu w ramach tzw. urlopu rodzicielskiego. Od 2016 roku trwa on od 32 do 34 tygodni, w zależności od tego, ile dzieci się urodziło (przy jednym – 32, więcej dzieci – 34 tygodnie). Urlop rodzicielski można podzielić na cztery części i wykorzystać nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6. rok życia.
Zasiłek macierzyński – komu przysługuje?
Zasiłek macierzyński to świadczenie pieniężne, które otrzymują:
– matki na urlopie macierzyńskim,
– ojcowie na tacierzyńskim, jeśli wykorzystują część urlopu przysługującego matce,
– matka lub ojciec na urlopie rodzicielskim,
– ojcowie na urlopie ojcowskim.
To świadczenie wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych osobom zatrudnionym na etacie na umowę o pracę oraz osobom na umowie-zlecenie lub samozatrudnionym, które opłacają dobrowolne ubezpieczenia chorobowe. Ponadto, od 1 stycznia 2016 roku rodzice, którym do tej pory nie przysługiwał zasiłek, mogą i tak przez rok dostawać 1 tysiąc złotych netto. Taką kwotę dostaną osoby bezrobotne, pracujący na umowę o dzieło, rolnicy oraz studenci. Warto też wiedzieć, jak wygląda sytuacja kobiet na umowie na czas określony w kontekście uzyskania przez nie zasiłku. Jeżeli umowa ta miałaby ulec rozwiązaniu w trakcie korzystania z urlopu, to kobieta otrzyma zasiłek macierzyński w pełnym wymiarze. Zaś jeśli umowa uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, z mocy prawa jest ona przedłużana do dnia porodu i kobiecie również przysługuje zasiłek. Nie ma ona jednak wtedy już prawa do samego urlopu.
Zasiłek macierzyński – wymiar świadczenia na etacie
Ubezpieczenie chorobowe przy umowie o pracę jest obowiązkowe, więc stąd osobom na etacie przysługuje automatycznie i urlop i zasiłek macierzyński. Podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego równa się przeciętnemu wynagrodzeniu wypłaconemu za 12 miesięcy kalendarzowych przed urlopem. Chyba że kobieta była krócej ubezpieczona, to wtedy liczy się przeciętne wynagrodzenie za pełne miesiące poprzedzające miesiąc, kiedy wystąpiła niezdolność do pracy. Wysokość zasiłku macierzyńskiego zależy od tego, co zadeklaruje na początku wzięcia urlopu macierzyńskiego matka. Jeśli najpierw zdecyduje się jedynie na urlop macierzyński, bez rodzicielskiego, to otrzyma 100% podstawy wymiaru przez cały okres macierzyńskiego. Jeśli kobieta po urodzeniu dziecka w ciągu 21 dni złoży także wniosek o urlop rodzicielski to otrzyma 80% podstawy wymiaru i podczas trwania urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego. Jeśli przekroczy ten termin, czyli zdecyduje się na urlop rodzicielski później, nawet po zakończeniu trwania macierzyńskiego, to wtedy za macierzyński otrzyma 100% podstawy wymiaru, a za rodzicielski – 60% podstawy. Ojciec na ojcowskim dostaje 100% podstawy wymiaru.
Zasiłek macierzyński przy umowie zlecenie czy samozatrudnieniu
Przy umowie-zlecenie opłacanie składek chorobowych jest dobrowolne. Jeśli kobieta w dniu porodu była zatrudniona na podstawie umowy-zlecenie i podlegała ubezpieczeniu, to przysługuje jej zasiłek. Istotny jest fakt, że nieważne, ile wynosił okres, w którym była ubezpieczona. Jeśli umowa-zlecenie wygaśnie przed porodem, kobiecie nie przysługują żadne świadczenia. Gdy wygaśnie po porodzie, obowiązek wypłaty zasiłku przejmuje ZUS. Osoby prowadzące własną działalność gospodarczą mogą zdecydować się dobrowolnie opłacać składki chorobowe i wtedy będą miały prawo do zasiłku macierzyńskiego.
Zasady przyznawania zasiłku mogą przywrócić o zawrót głowy – warto w razie wątpliwości udać się do kadr w swoim zakładzie pracy lub porozmawiać z księgową, jeśli mamy swoją firmę. Zwłaszcza przy umowach-zlecenie i samozatrudnieniu sposoby obliczania wymiaru zasiłku macierzyńskiego są dość skomplikowane.
Źródła:
- http://praca.gazetaprawna.pl/artykuly/1054174,urlop-macierzynski-zasilek-macierzynski-przedsiebiorcze-matki.html
- http://www.edziecko.pl/ciaza_i_porod/1,79331,19094562,urlop-macierzynski-2016-ile-trwa-jakie-zmiany-odpowiadamy.html
- http://www.mjakmama24.pl/rodzice/dom-prawo-finanse/urlop-macierzynski-przyznawanie-wniosek-dokumenty,569_8546.html
