Jak zachęcić dzieci do sprzątania?

Zachęć dziecko do sprzątania w kilku łatwych krokach! Poradnik dla rodziców
📖 Czyta się średnio w 7 min. 🕑

Dla wielu rodziców problem wydaje się nie do pokonania. Bo jeśli już nawet przekonamy dziecko do sprzątania, szybko okaże się, że większość czasu spędzi ono na zabawie znalezionymi zabawkami, a jego pokojowi wciąż daleko będzie do czystego. Spokojne tłumaczenie, krzyk, system kar i nagród – nawet jeśli działają to raczej jednorazowo i mało zadowalająco i dla opiekunów, i dla dzieci. A może jednak są jakieś sprawdzone i uniwersalne metody zachęcenia dziecka do sprzątania?

Po pierwsze – nie zniechęcaj

Po pracowitym tygodniu nadchodzi weekend, a Wasze mieszkanie wygląda jak po przejściu huraganu. Wstajemy więc w sobotni poranek i zaczynamy dzień od marudzenia „Znów muszę sprzątać, o jak mi się nie chce!”, „Dziś nie pójdziemy na spacer, bo trzeba odkurzyć cały dom”. Słucha tego rezolutny dwu-, trzy- a potem czterolatek. Od najmłodszych lat z zadziwiającą regularnością przyswaja od nas – rodziców, że sprzątanie to uciążliwy obowiązek, przez który trzeba ograniczyć przyjemną zabawę i spędzać czas w domu z podenerwowanymi rodzicami. Czemu więc dziwimy się, że dziecko nie wyraża entuzjazmu na hasło „sprzątanie”, skoro sami mu taką niechęć kodujemy? Dzieci uczą się od rodziców.

Po drugie – nie za późno

Umiejętność sprzątania trzeba w sobie (i w dziecku) wypracować. Już maluszek może porządkować swoje zabawki. Jeśli nadamy tej czynności formę zabawy, w której również chętnie będziemy uczestniczyć, zachęcimy dziecko do pomocy w kolejnych domowych obowiązkach. Segregowanie wypranych skarpetek może być super grą nawet dla dwulatków. Jeśli pomocy w sprzątaniu zaczniemy wymagać nagle od 8-latka, który do tej pory nie miał żadnych  obowiązków, nie spodziewajmy się sukcesów.

 

Jak sprząa dziecko? Zabawny obrazek

 

Naukę pomocy w sprzątaniu należy zacząć o wiele wcześniej i regularnie ją kontynuować, dobierając zakres obowiązków do wieku dziecka. Oczywiście nie należy oczekiwać od 3-latka odkurzenia pokoju i mycia podłogi, ale nie zakładajmy też zawsze z góry, że dziecko sobie nie poradzi, że nie potrafi. Temat świetnie podsumowała autorka wielu publikacji dla rodziców, Elibabeth Pantley: „Pamiętaj, że dziecko, które opanowało skomplikowaną grę komputerową, może bez problemu uruchomić zmywarkę”.

Poniżej przedstawiamy orientacyjną listę czynności domowych, które mogą wykonywać dzieci w danym wieku. 

Orientacyjną – bo każde dziecko jest inne, inaczej się rozwija, dojrzewa we własnym tempie i to rodzic najlepiej wie, czy mały pomocnik podoła danemu zadaniu. Oczywiście dzieciom z najmłodszych kategorii wiekowych przy „sprzątaniu” musimy towarzyszyć z niesłabnącym entuzjazmem…

Zajęcia dla dzieci w wieku 2-3 lata

– Wkładanie prania do kosza lub pralki

– Pomoc w segregacji prania

– Segregowanie i układanie zabawek, książek

– Pomoc w karmieniu zwierząt domowych

– Wycieranie kurzu w łatwo dostępnych obszarach

– Przygotowywanie ubrania do przedszkola

Zajęcia dla dzieci w wieku 4-5 lat

Zajęcia dla młodszych dzieci oraz:

– Wycieranie kurzu

– Mycie podłogi w łatwo dostępnych miejscach

– Pomoc w noszeniu lekkich zakupów

– Pomoc w rozpakowywaniu zakupów

– Pomoc, w formie zabawy, w przygotowaniu jedzenia

Zajęcia dla dzieci w wieku 6-8 lat

Zajęcia dla młodszych dzieci oraz:

– Pierwsze próby składania i chowania prania

Samodzielne Rodzicielstwo
Samodzielne Rodzicielstwo -wideoporadmik dla rodziców

– Odkurzanie i mycie podłogi

– Opieka nad zwierzętami (w tym np. czyszczenie kuwety)

– Wynoszenie śmieci

Zajęcia dla dzieci w wieku 9-12 lat

Zajęcia dla młodszych dzieci oraz:

– Sprzątanie łazienki

– Zmywanie naczyń lub ładowanie zmywarki

– Uruchamianie pralki, zmywarki

– Pomoc w pracach porządkowych jak grabienie liści, mycie samochodu itp.

Zajęcia dla dzieci w wieku 13-18 latWiększość nastolatków jest w stanie poradzić sobie z niemal wszystkimi obowiązkami domowymi. Oczywiście pod warunkiem, że są tego nauczeni. Przeszkodą może być tutaj jednak nadmierne  obciążenie dzieci w tym wieku zajęciami szkolnymi i pozaszkolnymi. Ważne, aby nie przeciążać dziecka w żadnym wieku, bo jedyne, co możemy w ten sposób osiągnąć to bunt lub zniechęcenie.

 

Po trzecie – pochwała zamiast wytykania błędów

To nie znaczy, że mamy chwalić zawsze i bez względu na to, czy dziecko przyłoży się do pracy, czy tylko udaje, że sprzątało. Pamiętajmy jednak, że  to nie jest pedantyczny dorosły i do doskonałości w sprzątaniu jeszcze sporo mu brakuje. Biorąc to pod uwagę, dobrze jest motywująco pochwalić małego pracusia już na etapie początku sprzątania i w jego trakcie. To dodaje energii i zapału do dalszej pracy. A jeśli nawet sprzątanie nie będzie idealne. No cóż… najgorsze co możemy zrobić, to wyręczanie dziecka następnym razem, albo wytykanie mu błędów w nieskończoność.

Po czwarte – sprecyzowane informacje

„Posprzątaj swój pokój” – to dla kilkulatka nie jest żadna konkretna informacja. A bez niej dziecko nie będzie wiedziało co dokładnie ma zrobić. Zdecydowanie lepiej sprawdzą się słowa „Powkładaj, proszę, klocki do koszyka. A teraz ułóżmy samochodziki”. W ten sposób sprzątanie pokoju dzielimy na czytelne etapy, określamy jasne dla dziecka i nietrudne do osiągnięcia cele. Osiągamy jeden i wyznaczamy kolejny, nie dezorientując naszego pomocnika. Ukończone działanie da dziecku poczucie spełnienia, wpływa na pewność siebie i wiarę we własne umiejętności.

Po piąte – konsekwencja

Dzieci to mistrzowie odwlekania tego, co nieuniknione oraz negocjacji: „za chwilę”, „później, bo teraz jestem zajęty”, „zrobię to jutro”, „jeśli zrobisz to za mnie, to dam Ci buziaka” i tak dalej. Który rodzic tego nie zna! Tylko cierpliwą konsekwencją możemy coś tutaj zdziałać. Już przy narodzinach pierwszego dziecka słyszymy o tym, że maleństwo lubi codzienne rytuały i rutynę. Kąpiel o jednej godzinie, wyciszanie przed snem i tak dalej. Z czasem warto do tych codziennych rytuałów dołączać kolejne  – takie jak porządkowanie zabawek przed wieczorną kąpielą czy wspólne sprzątanie po kolacji. Potem takie czynności staną się już naturalną codziennością.

Po szóste – usystematyzuj działania

Wbrew pozorom, dzieci lubią jasność sytuacji. Pewnie nie w każdym przypadku, ale u wielu sprawdzi się lista kontrolna i karta motywacyjna. Ta pierwsza to po prostu spis czynności, które definiują czysty pokój, takich jak „zabawki w koszykach”, „wyczyszczona podłoga”, „pościelone łóżko” – mogą być rozpisane na dni tygodnia i mieć okienka do odhaczania. Przykładem może być nasza poranna lista zadań dla dziecka.

Karta motywacyjna może zawierać obrazek do kolorowania z podziałem na kilkanaście pól (np. rysunek lodów). Dziecko po wykonanych czynnościach porządkowych, domalowuje codziennie fragment obrazka. A gdy kolorowanka jest gotowa – oczywiście idziemy na lody!  Taką kartę można też codziennie dekorować naklejkami czy rysować uśmiechnięte buźki. Ważne, aby po wypełnieniu całej – czekało coś przyjemnego.

Po siódme – nagradzaj

Tutaj zdania psychologów są podzielone, część z nich twierdzi, że nagrody za pomoc w sprzątaniu sprawią, że dziecko wkrótce wyczuje system i zacznie sprzątać interesownie. I coś w tym jest. Pisząc o nagradzaniu, mamy raczej na myśli zachęcanie do działania, a nie pieniądze czy słodycze. Rodzinny wieczór filmowy po wspólnym sprzątaniu czy turniej gier planszowych to coś, na co zasłużyli wszyscy sprzątający, a „przy okazji” zbliża i integruje.  Oczywiście upominek rzeczowy/finansowy także od czasu do czasu nie zaszkodzi, szczególnie w przypadku starszego dziecka. Chodzi jednak o to, by nagradzać jego dodatkowe inicjatywy, a nie stałe obowiązki. A takie działanie powinno być wyjątkiem, a nie regułą.

Po ósme – odpuść od czasu do czasu

Dzieci w domu to bałagan. Wszyscy o tym wiedzą. Nie zapominaj, że nie tylko dorosłych dopadają gorsze dni. Takie, w których potrzebujemy oderwania od codzienności, odpoczynku, beztroski. Doświadczają tego także nasze dzieci. A przecież w przedszkolu i szkole mają sporo obowiązków. Może więc warto czasem odłożyć sprzątanie domu i dać dzieciom (i sobie) odrobinę luzu? Przez nieposprzątane zabawki świat się nie zawali, a Wy udowodnicie dzieciom, że szanujecie ich uczucia i rozumiecie, że nie zawsze każdy jest gotowy do wypełniania 100% normy.

 

Zapisz się na cotygodniowy newsletter z wydarzeniami w Twoim mieście i odbierz eBook za darmo! wybierz eBook dla siebie