1. Co kwalifikuje niemowlę do bezpłatnego szczepienia przeciw pneumokokom?
Polski Program Szczepień Ochronnych (PSO) przewiduje szczepienia przeciw zakażeniom pneumokokowym bezpłatnie u:
1) dzieci od 2. miesiąca życia do ukończenia 5. roku życia:
a) po urazie lub z wadą ośrodkowego układu nerwowego, przebiegającą z wyciekiem płynu mózgowo-rdzeniowego,
b) zakażonych HIV,
c) po przeszczepieniu szpiku, przed przeszczepieniem lub po przeszczepieniu narządów wewnętrznych lub przed wszczepieniem lub po wszczepieniu implantu ślimakowego
2) dzieci od 2 miesiąca życia do ukończenia 5 roku życia chorujących na:
a) przewlekłe choroby serca,
b) schorzenia immunologiczno-hematologiczne, w tym małopłytkowość idiopatyczną,
c) ostrą białaczkę, chłoniaki, sferocytozę wrodzoną,
d) asplenię wrodzoną, dysfunkcję śledziony, po splenektomii lub po leczeniu
e) immunosupresyjnym,
f) przewlekłą niewydolność nerek i nawracający zespół nerczycowy,
g) pierwotne zaburzenia odporności,
h) choroby metaboliczne, w tym cukrzycę,
i) przewlekłe choroby płuc, w tym astmę;
3) dzieci od 2 miesiąca życia do ukończenia 12 miesiąca życia urodzone przed ukończeniem 37 tygodnia ciąży lub urodzone z masą urodzeniową poniżej 2500 g.
2. Czy można szczepić dzieci, u których stwierdzono, że są nosicielami bakterii pneumokokowych Streptoccus pneumoniae?
Nosicielstwo bakterii nie jest przeciwwskazaniem do szczepień. Istnieje przeszło 90 serotypów bakterii, spośród których tylko ok. 20 jest szczególnie zjadliwych. Badania na nosicielstwo nie określają serotypów bakterii.
3. Czy szczepienie dziecka w wieku powyżej 2 lat przeciw pneumokokom jest uzasadnione?
Szczepienia przeciwko pneumokokom zaleca się dzieciom od ukończenia 6 tygodniu do ukończenia 5 lat. W tym wieku układ odporności jest niedojrzały i ma problem ze zwalczaniem tych bakterii stąd większe zagrożenie chorobami inwazyjnymi, takimi jak zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie płuc i zakażenie krwi. W wieku powyżej 5 lat zaleca się szczepienia pacjentom z grup ryzyka.
4. Do jakiego wieku należy polecać szczepienie przeciwko pneumokokom?
Szczepionka przeciwko pneumokokom skoniugowana 13-walentna (PCV13) zarejestrowana jest od ukończenia 6 tygodni życia przez dziecko bez ograniczenia – brak górnej granicy wiekowej. Zaleca się szczepienia tą szczepionką osób od 50 roku życia, ze szczególnym uwzględnieniem osób po ukończeniu 65. roku życia, które narażane są z racji wieku na ciężki przebieg choroby pneumokokowej. W tej grupie wiekowej stwierdza się największą liczbę zgonów z powodu tej choroby.
5. Jaką szczepionkę przeciw pneumokokom należy zaszczepić dziecko poniżej 2. r.ż.?
Można zastosować w tym wieku dwie szczepionki, tzw. koniugowane – jedna 10-walewntna (zabezpieczająca przeciw 10 serotypom) lub 13-walentna (zabezpieczające przeciw 13 serotypom pneumokoka)
6. Jaki jest najdłuższy dopuszczalny odstęp pomiędzy pierwszą, a drugą i drugą a trzecią dawką szczepienia przeciwko pneumokokom, pozwalający uznać szczepienie za skuteczne? Co należy zrobić, gdy odstępy są dłuższe lub szczepienie zostało przerwane?
W przypadku odstępów pomiędzy szczepieniami mówimy o dopuszczalnych najkrótszych, a nie najdłuższych odstępach. W przypadku niezgłoszenia się do podania następnej dawki szczepionki w wyznaczonym terminie, należy uczynić to niezwłocznie, a ewentualne następne dawki i cały schemat szczepień należy dostosować do aktualnego wieku dziecka (liczba dawek i schematy szczepień wiążą się z wiekiem dziecka).
7. Czy można zaszczepić dziecko różnymi rodzajami szczepionek?
Zasadą podkreślaną w naszym Programie Szczepień Ochronnych jest przeprowadzenie szczepień jedną szczepionką i nie dopuszcza się wymiennego stosowania różnych szczepionek .
8. Kiedy bezwzględnie nie należy szczepić dziecka przeciw pneumokokom?
Bezwzględnym przeciwwskazaniem do szczepień jest reakcja anafilaktyczna (natychmiastowa reakcja alergiczna) na poprzednią dawkę szczepionki. Czasowym przeciwwskazaniem są ostra choroba infekcyjna i zaostrzenie choroby przewlekłej.
9. Czy zaszczepienie przeciw pneumokokom chorego (przeziębionego) dziecka grozi powikłaniami?
Katar i łagodna infekcja górnych dróg oddechowych z temperaturą do 38oC, wg kryteriów Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) nie są przeciwwskazaniem do podania szczepionki .
10. Jak długo po antybiotykoterapii należy odczekać ze szczepieniami przeciw pneumokokom?
Leczenie antybiotykiem nie określa ciężkości choroby. Szczepienie można wykonać w okresie rekonwalescencji, kierując się stanem klinicznym pacjenta. Brak jest wytycznych dotyczących liczby dni, jaka musi upłynąć od zakończenia leczenia do pobrania szczepionki. W rekomendacjach amerykańskich zaleca się szczepienie tak szybko jak to jest możliwe.
11. Czy można podać dziecku równocześnie szczepionkę przeciwko pneumokokom i meningokokom w oddzielnym wkuciu podczas jednej wizyty u lekarza?
Szczepienie równoczasowe możliwe jest przeciw pneumokokom oraz przeciw meningokokom grupy B albo C. Możliwość taka wymieniona jest w charakterystykach (Charakterystyka Produktu Leczniczego) tych szczepionek.
12. Czy szczepionkę przeciw pneumokokom można podawać w oddzielnym wkuciu z innymi szczepionkami podczas jednej wizyty u lekarza?
Szczepionkę przeciw pneumokokom można podawać równocześnie (równoczasowo) ze szczepionką przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi, Poliomyelitis, Heamophilus influenzae typ B, wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, odrze, śwince, różyczce, ospie wietrznej, meningokokom i doustną szczepionką przeciw rotawirusom.
Dr n. med. Hanna Czajka jest autorem i koordynatorem merytorycznym Programu zdrowotnego dotyczącego profilaktyki zakażeń pneumokokowych w Małopolsce. Absolwentka Akademii Medycznej im. Mikołaja Kopernika w Krakowie, pediatra, specjalista chorób zakaźnych z wieloletnim doświadczeniem. Członek założyciel Polskiego Towarzystwa Wakcynologicznego, członek Grupy Doradczej ds. Szczepień Ochronnych Europy Środkowej (CEVAG). Od lipca 2007 r. dr Hanna Czajka kieruje Poradnią Chorób Zakaźnych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym im. św. Ludwika w Krakowie, która realizuje zadania konsultacyjnej poradni ds. szczepień ochronnych.
Szczegóły programu znaleźć można na stronie www.profilaktykawmalopolsce.pl.
Program realizowany przy wsparciu finansowym Województwa Małopolskiego.
