Krótki Poradnik dla Rodziców Dzieci Leworęcznych
Z czego wynika leworęczność?
Istnieje kilka teorii tłumaczących podłoże leworęczności. Pierwsza z nich opiera się na czynnikach genetycznych; czyli na dziedziczeniu leworęczności po jednym z rodziców lub po obojgu. W drugiej teorii, patologicznej leworęczności – uważa się, że podstawą są uszkodzenia mózgu w okresie płodowym, stres okołoporodowy lub dysfunkcje lewej półkuli mózgowej i przejęcie głównej roli przez półkulę prawą. Niektórzy uważają, że duży wpływ ma też nasza kultura i przedstawianie; wyższości praworęczności nad złymi nawykami w postaci leworęczności.
Po czym rozpoznajemy, ze dziecko wykazuje skłonności leworęczności, jakie są pierwsze symptomy, oznaki?
Pierwsze symptomy leworęczności obserwujemy u dziecka podczas spontanicznych zabaw, samoobsługi takich jak: mycie zębów, czesanie się, łapanie i rzucanie piłki, gra z wykorzystaniem pionków lub kostki. Dzieci leworęczne mają często trudności z rozróżnianiem lewej i prawej strony czy pokazaniem np.: w przedszkolu, która rączka jest lewa a, która nóżka prawa. Często obserwuje się kłopoty z tempem graficznym czy z przerysowaniem np. figur i kształtów.
Leworęczność w nauce pisania
– czyli przygotowanie przed pójściem do szkoły.
Aby ustrzec dziecko przed ewentualnymi trudnościami w szkole, należy dokładnie określić jego stronność. Można w tym celu zgłosić się z dzieckiem do poradni psychologiczno-pedagogicznej (lub innej specjalistycznej poradni niepublicznej), lub próbę takiego badania przeprowadzić w domu – radzi Wojciech Brejnak.
Wnikliwa obserwacja
Decyzja o tym, którą ręką dziecko ma się posługiwać (zwłaszcza pisać) podejmuje się zwykle na podstawie porównania sprawności, szybkości i precyzji wykonywania określonych czynności lewą lub prawą ręka. Jednak, aby móc w warunkach domowych ustalić dominację stronną dziecka, należy sprowokować je, aby w formie zabawowej wykonywało możliwie dużo najrozmaitszych ruchów i czynności.
Takie „domowe badanie” powinniśmy rozpocząć od wnikliwej obserwacji wykonywanych przez dziecko czynności manualnych.
Pomocą może nam służyć poniższa lista pytań:
· Którą ręką dziecko trzyma łyżkę podczas jedzenia?
· Którą ręką się czesze?
· Którą ręką zapina guziki (zasuwa suwak)?
· Którą ręka wykonuje większy ruch gdy klaszcze?
· Którą ręką nawleka nitkę (i jeśli trzyma igłę w prawym ręku, to czy przypadkiem nie wykonuje ruchu tą właśnie ręką)?
· Którą ręką potrafi szybciej i rytmiczniej wystukiwać rytm?
· Którą ręką rzuca piłką (kamieniem itp.)?
· Którą ręką sprawniej chwyta rzucony mu przedmiot?
· Którą ręką sięga po rzecz leżącą wysoko na półce?
· W której ręce nosi ciężkie przedmioty (np. siatkę z zakupami)?
· Którą ręką rysuje (pisze) chętniej i ładniej?
Lewa czy prawa?
Na podstawie analizy odpowiedzi na powyższe pytania można już wstępnie określić, która ręka jest u dziecka sprawniejsza. Gdy jednak chcemy utwierdzić się w przekonaniu, możemy polecić dziecku wykonanie kilku dodatkowych zadań. Najczęściej wykonuje się próby na określanie ręczności (np. tasowanie i rozdawanie kart, rzucanie piłeczką, wkładanie pęsetką koralików do butelki, wycinanie nożyczkami), oczności (np. zaglądanie do kalejdoskopu, przez dziurkę od klucza) i nożności (np. gra w klasy, kopanie piłki, stanie na jednej nodze z zamkniętymi oczami). Można też sprawdzić, którym uchem dziecko się chętniej posługuje (np. do którego ucha przykłada słuchawkę telefoniczną, czy którym uchem słucha mechanicznego zegarka).
Kiedy możemy już stwierdzić, że dziecko będzie leworęczne?
Najczęściej leworęczność stwierdza się podczas badań przesiewowych 6-latków prowadzonych przez państwowe poradnie psychologiczno-pedagogiczne w przedszkolach. Wcześniej, w wieku 4-5 lat zdarza się, że dziecko sprawia wrażenie oburęcznego; oznacza to nie wykształciła się jeszcze dominacja jednej ręki. To, co możemy wtedy zrobić jako rodzice to poczekać, aż samo się to ukształtuje.
Jak powinni zachować się rodzice leworęcznego dziecka?
Czy mogą pomóc dziecku np. ćwicząc z nim lewą rączkę podczas rysowania czy malowania?
Przede wszystkim nie przestawiać dziecka na prawą rękę i wpierać je.
W przedszkolu czy szkole zwykle na początku dzieci przyglądają się innemu koledze czy koleżance; takiemu, który robi wszystko lewą ręką. Rodzic w domu może ćwiczyć z dzieckiem słabsze funkcje poprzez na przykład: obrysowywanie przedmiotów, malowanie wacikami czy palcami, lepienie z gliny, plasteliny, masy solnej, wycinanie, wydzieranie, nawlekanie korali, szycie, tekturek z dziurkami, czy układanie puzzli wspomagające m.in. koordynację wzrokowo-ruchową. To wszystko pomoże przygotować leworęcznego 5-6 latka do zerówki a potem szkoły.
W szkole należy zwrócić uwagę, po której stronie stołu nasze dziecko siedzi tak, aby praworęczna koleżanka pisząc nie potrącała naszego leworęcznego malucha. Istotna jest postawa ciała, prawidłowo trzymany zeszyt oraz chwyt ołówka/długopisu, który możemy ćwiczyć już w domu. Jeśli sami jesteśmy praworęczni, możemy zwrócić się o pomoc w pokazaniu postawy ciała do psychologa lub do nauczyciela. Jeśli z chwytem ołówka są trudności należy kupić nakładkę na ołówek dla leworęcznych. Dzięki temu dziecko nie będzie się zbyt szybko męczyło pisząc i rysując, co jest o tyle istotne, że leworęczni uczniowie często wolniej sobie radzą pod kątem graficznym niż ich praworęczni koledzy. To powoduje, że nie zawsze zdążą napisać, co było na lekcji, oraz szybciej mogą się zniechęcać. Przedmioty dla leworęcznych, nie tylko szkolne, są dostępne w niektórych papierniczych oraz w sprzedaży internetowej. Można dziecku kupić nożyczki, temperówkę, linijkę czy pióro wyprofilowane dla leworęcznych.
Kącik do nauki
Leworęczny uczeń powinien siedzieć w środkowym rzędzie klasy, tam światło jest lepiej rozproszone.
– Zeszyt dziecka powinien zawsze leżeć nieco ukośnie – dzięki temu literki nie będą rozmazane, a napisany tekst będzie cały czas widoczny. § Światło przy biurku powinno padać zawsze z prawej strony, pisząca lewa rączka nie pozostawi wtedy cienia.ZDOLNOŚCI§ Osoby leworęczne wykazują wyższe zdolności w dziedzinach artystycznych i muzycznych.
– Wśród uzdolnionych matematycznie dzieci, większość z nich to osoby leworęczne.
– Osoby leworęczne mają bardzo dobry refleks i doskonałe wyczucie odległości. Nie mają większych trudności w rozpoznawaniu złożonych figur geometrycznych na podstawie rzutu.
– Leworęczni sportowcy przewyższają swoich praworęcznych przeciwników, gdyż Ci zwykle nastawieni są na rywalizację z praworęcznymi.
Ciekawostki
– Jedna na 10 osób jest leworęczna.
– Kiedy dziecko rysuje szlaczki od lewej do prawej lub pionowe kreski rysuje od dołu do góry może to oznaczać, że będzie leworęczne.
– Dzieci leworęczne mają problem z zatemperowaniem kredek i ołówków, gdyż ciężko jest im temperować ruchem w dół.
– Znane osoby leworęczne w Polsce: Kaja Pachalska, Jerzy Dudek, Joanna Brodzik.
– W Stanach Zjednoczonych przez długi czas istniał obowiązek rejestracji leworęcznych, co sprawiło, że liczba ujawniających się osób leworęcznych spadła.
– W niektórych szczepach zamieszkujących Ghanę leworęczny nie może zostać królem.
– W niektórych państwach Afryki i krajach muzułmańskich do niektórych czynności można używać tylko prawej ręki. Religia islamska surowo przestrzega podziału na czynności rytualnie czyste i brudne. Po jedzenie nie wolno sięgać lewą ręką uważaną za nieczystą.
Powiedzenie i przesądy
– wstać lewą nogą
– mieć dwie lewe ręce
– sprzedawać coś na lewo
– mówić o kimś „lewus”
– tylko kot, który przebiega drogę z lewej strony przynosi nieszczęście!
Przewaga leworęcznych nad praworęcznymi:
– przypuszcza się, że ogólna sprawność manualna ludzi leworęcznych jest nieco wyższa niż osób praworęcznych;
– odnoszą sukcesy w dziedzinach wymagających elastyczności, kreatywności, myślenia wielomodalnego (angażującego kilka zmysłów);
– lepiej od osób praworęcznych wypadają w testach na myślenie dywergencyjne (polegające na szukaniu wielu rozwiązań);
– przewyższają praworęcznych w testach badających postrzeganie wzrokowo-przestrzenne. Mają dobry refleks, wyczucie odległości (a więc i poprawniej oceniają głębię), widzenie trójwymiarowe (np. na podstawie rzutów obiektów) nie sprawia im trudności, podobnie jak rozpoznawanie złożonych figur geometrycznym;
– wśród wybitnie uzdolnionych matematycznie dzieci procent leworęcznych jest wyższy niż w populacji.
Psycholog Aleksandra Banasiewicz -Tenerowicz
Przeczytaj też:
