Nie zwlekaj z rozmową. Zacznij odpowiednio wcześniej przed pojawieniem się w domu noworodka.
Otwarta komunikacja
Jeśli zdecydujesz, że nadszedł właściwy moment, spokojnie powiedz o tym dziecku. Nie bagatelizuj jego uczuć, które kryją się poza słowami (pozytywnych i negatywnych). Jeśli zareaguje pozytywnie, z zaciekawieniem, zacznie zadawać pytania, po prostu szczerze odpowiadaj.
Kiedy zareaguje inaczej i powie np. Nie chcę, brat Julki ciągle płacze” lub starsze powie: „Nie oddam mu swojego pokoju!” NIE MÓW:
– Nie martw się, zobaczysz taki mały dzidziuś jest słodziutki (uspokajanie)
– Zobaczysz, wszystko będzie dobrze (uspokajanie)
– Nie mów tak, przecież to Twój braciszek albo siostrzyczka (rozkazywanie)
– Jak Ty byś się czuł/a, gdyby ktoś tak powiedział o Tobie (moralizowanie)
– Nie mam zamiaru słuchać, jak w ten sposób mówisz o dziecku (ostrzeganie)
– Proszę Cię wysłuchaj mnie, opowiem Ci jak to będzie wygladało (przekonywanie)
– Czemu tak mówisz? To nieładnie, nie wiesz o tym? (wypytywanie)
– Chodź, pójdziemy na lody (odwracanie uwagi)
– Jesteś dzielna i mądra, na pewno sobie poradzisz w nowej sytuacji (chwalenie)
Staraj się, aby wasza komunikacja była otwarta, nie popadaj w schematy, takie jak wygłaszanie kazań, ostrzeganie, pocieszanie czy odwracanie uwagi. Są one częstą reakcją rodziców na to co mówi dziecko, kiedy przeżywa problem lub silne emocje. Na Treningu Skutecznego Rodzica, stworzonego przez dr T. Gordona określa się je jako 12 barier w komunikacji, ponieważ utrudniają dziecku otwarcie się na dalszą rozmowę z rodzicem, spychają je na pozycję obronną.
Jeśli więc jego reakcja nie będzie zgodna z Twoimi oczekiwaniami, postaraj się zachować spokój. Nie reaguj złością, ponieważ to dla Twojego jedynaka sygnał, że jego uczucia i potrzeby nie są ważne. A przecież w sytuacji, o której mówimy, emocje są najważniejsze. Nie można ich bagatelizować. Nie bój się jeśli na wieść o rodzeństwie, dziecko ujawnia negatywne uczucia. Postaraj się je zrozumieć, pamiętaj również, że z czasem uczucia przemijają i wszystko się zmienia np. radość zastępuje smutek, a nadzieja rozczarowanie.
Wczuj się w to, co przeżywa dziecko, postaraj się zrozumieć jego punkt widzenia i spojrzeć na świat jego oczami. Nie patrz na sytuację tylko z własnej perspektywy. Dzięki temu zyskasz więcej empatii i zrozumienia.
Zaufaj dziecku – jeśli mu pomożesz, ono upora się ze swoimi uczuciami. Nie staraj się ich zmienić, tylko dlatego, że Tobie będzie łatwiej.
Umiejętność słuchania
Wysłuchaj tego, co dziecko ma do powiedzenia bez osądzania, potępiania czy analizowania. Postaraj się zachować neutralność, okazać uwagę przez milczenie, kontakt wzrokowy i drobne, słowne zachęty np.: „Chętnie Cię wysłucham”, „Mów dalej, proszę”. Zamiast przekonywania dziecka lub odwracania jego uwagi od tego co przeżywa, wykaż pełną akceptację i zrozumienie, mówiąc np.:
– Denerwujesz się, bo to dla Ciebie nowa sytuacja
– Boisz się zmiany
– Nie lubisz zmian, przez tyle lat byłeś sam, a teraz pojawi się ktoś kogo nawet nie znasz
– Myślisz, że wszystkie maluszki ciągle pałaczą
– Chciałbyś nadal mieć nas tylko dla siebie
– Martwisz się, że będziesz musiała dzielić się swoimi zabawkami
– Z jednej strony cieszysz się, że będziesz miał brata, a z drugiej strony jest Ci trudno, bo nie będzie to już tylko Twój pokój
Poza właściwą komunikacją, włącz starsze dziecko w przygotowania związane z pojawieniem się nowego członka rodziny np. wybierzcie razem mebelki, łóżeczko, wózek, ubranka, zabawki. Jeśli dziecko jest większe, wspólnie porozmawiajcie o tym, jak zmieni się otoczenie w waszym domu czy mieszkaniu. Pozwólcie wypowiedzieć mu własne zdanie i cierpliwie go wysłuchajcie.
Akceptacja
Pooglądaj ze swoim jedynakiem zdjęcia z okresu, kiedy był malutki. Opowiedz historię jego przyjścia na świat, np. jak był chciany i oczekiwany. Jak się przygotowywaliście, kupując dla niego wózek, zabawki , ubranka. Przypomnij dziecku jak to było, kiedy zaczął mówić, chodzić, kiedy pojawiły się u niego pierwsze ząbki itd.
Przygotuj się na zazdrość, która może się pojawić w momencie przyjścia na świat noworodka. Postaraj się ją zrozumieć i zaakceptować.
Pamiętaj, że moment pojawienia się kolejnego dziecka możesz wykorzystać do tego, by nauczyć starsze jak radzić sobie ze zmianami w życiu. Dzieci potrzebują takich doświadczeń. Nie sposób przeżyć życia bez tak ważnej umiejętności. Dom rodzinny to miejsce gdzie się uczymy wielu naszych zachowań.
Pozytywnym nastawieniem, słuchaniem uczuć dziecka i skupieniem uwagi także skoncentrowaniem na jego potrzebach sprawisz, że będzie czuło Twoje wsparcie i miłość, a tym samym lepiej poradzi sobie z nadchodzącą zmianą. Pamiętaj także o tym, że dzieci uczą się między innymi przez modelowanie zachowań. Zatem Twoja postawa i sposób radzenia sobie ze zmianami, wpłynie na sposób radzenia sobie z nimi Twojego dziecka. Twój entuzjazm, radość, szczerość, spokój i opanowanie może nauczyć dziecko przyjmować zmiany w życiu jako coś pozytywnego i naturalnego, a nie jako zagrożenie, a co zatym idzie chęć ucieczki czy wycofania się.
Violetta Kruczkowska
licencjonowany reprezentant Gordon Training International w Polsce
