Sami też możemy zmieniać tryb codzienności i regulować ilość uprawianych sportów czy wyjść do kina. Należy tylko spojrzeć ciut szerzej na świat, niż przez pryzmat pieniądza, który tylko pozornie blokuje „wrota hedonizmu”.
Z teoretyczno-historycznego punktu widzenia czas wolny to czas którym dysponuje człowiek po wykonaniu obowiązkowych czynności takich jak nauka, praca, czynności związane z codziennym życiem.
Pojęcie i problem czasu wolnego pojawił się wraz ze społeczeństwem przemysłowym i związaną z nim standaryzacją produkcji. W społeczeństwie tradycyjnym problem ten nie był istotny, gdyż nie rozgraniczano czasu wolnego i czasu pracy. W dużej mierze na pojawienie się tego problemu miało miejsce wykonywania pracy różne od miejsca poza pracą co z kolei wiązało się z przebywaniem w dwóch różnych społecznościach w obu przypadkach.
Rodzinca i przyjaciele
Niemałą rolę też w przekazywaniu wzorców spędzania wolnego czasu spełnia rodzina oraz grupa rówieśnicza. Organizacją wolnego czasu dla dzieci i młodzieży zajmują się różnego rodzaju instytucje, stowarzyszenia, organizacje młodzieżowe i społeczne takie jak szkoły, świetlice, biblioteki, kluby osiedlowe, młodzieżowe domy kultury, PTTK, ZHP, TPD, zakłady pracy. Oferują one następujące formy zajęć: koła zainteresowań, zajęcia artystyczne, sportowe, odczyty, wycieczki i inne.
Realizowanie marzeń
Obecna rzeczywistość umożliwia realizowanie wszelkich przyjemności, marzeń i planów. Nie ma znaczenie, czy człowiek ma ochotę na spokojny spacer, czy na skok spadochronowy. Wszystko jest w zasięgu ręki. Wystarczy zrozumieć, że czas wolny jest nam dany w konkretnym celu, a mianowicie w celu odprężania się, relaksowania i regeneracji sił. Równowaga musi być zachowana – zarówno w ilości godzin spędzonych na ciężkiej pracy, jak i na bezczynnym leżeniu.
Czas wolny to coś więcej, jak czas po pracy, szkole czy podczas chorowania. Czas wolny to konkretna pora na aktywną turystykę, teatr, książkę czy towarzyskie spotkania. Należy owy czas planować tak samo jak planuje się ważne wydarzenia. Jest to dobry sposób na „chwytanie chwili”, na szanowanie każdego momentu egzystowania, na poszerzanie horyzontów.
Oryginalna rekreacja
W dzisiejszych czasach ludzie mają coraz to oryginalniejsze pomysły na rekreację. Można powiedzieć, ile osób na kuli ziemskiej, tyle rodzajów rozrywek. Wszystko zależne jest od wieku, płci, statusu społecznego, kultury i kraju w którym się mieszka. Dawniej łatwiej było uogólnić i przypisać konkretne sposoby spędzania czasu wolnego np. arystokracji czy biedocie. Powszechnie znane były obiadki szlacheckie, czy zabawy „w chowanego” wiejskich dzieci. Postęp techniki przyniósł nowe propozycje rekreacji, np. gry komputerowe, a wraz z nimi nowe zagrożenia dla zdrowia psychicznego człowieka.
Najważniejsze w organizowaniu sobie czasu wolnego jest uświadomienie sobie jego aspektu terapeutycznego. „Zdrowie stanowi podstawową wartość indywidualną, warunkującą istnienie i działanie każdego człowieka zgodnie z jego celami, a jednocześnie podstawową wartość społeczną, od której zależy szansa realizacji zadań, jakie sobie stawia społeczeństwo. Jest to trwała dyspozycja psychofizyczna do względnie systematycznego wydatkowania energii i do stałej regeneracji sił dla odzyskania dobrego samopoczucia psychicznego oraz (…) satysfakcji związanych z (…) osiąganiem celów, do których człowiek dąży, i satysfakcji wynikających z akceptacji przez grupę społeczną (bądź jednostkę), stanowiących układ odniesienia. Jest to również zdolność do harmonijnego współżycia i współdziałania”. Zacytowana definicja mówi o równowadze jaka powinna być zachowana między stanem fizycznym a psychicznym człowieka. Nie posiadać choroby – to nie znaczy czuć się wspaniale.
Sport i turystyka
Moim zdaniem najlepszym sposobem na poprawę stanu psychiczno-fizycznego będzie uprawianie turystyki oraz wszelkich sportów. Turystyka jest bardzo ważna i pozytywnie wpływa na samopoczucie, niwelując negatywne oddziaływanie cywilizacji na organizm, np. wg K. Zielińskiej wysiłek fizyczny spędzony na jeździe na nartach skutecznie odpręża i uodparnia psychikę oraz likwiduje napięcia stresowe.
Rozwój mediów absorbuje mnóstwo ludzi swą nowoczesnością, różnorodnością, dostępnością – zastępując jednocześnie wewnętrzną potrzebę poznawania świata. Prowadzi do spłycania problemów, zabija indywidualizm -co zwiększa narażanie na stresy. Turystyka zaś zbliża do natury, oczyszcza psychikę ze zmęczenia, buduje pomost między cywilizacją a zdrowiem duchowym.
W wielu kulturach mniej rozwiniętych cywilizacyjnie istnieje dużo więcej naturalnych i pozytywnych sposobów rozładowywania napięć, konfliktów. Widoczne są akty przyjaźni i solidarności zamiar gniewu, buntu czy agresji. Ludzie ci nie skupiają się na własnym egoizmie, na konkurencji, na walce o stanowisko zawodowe. Żyjąc z dala od postępu łatwiej skupić się na rzeczach drobnych, które potrafią cieszyć, uczyć czerpać radości życia i poprawiać samopoczucie.
Instytucje publiczne
Za sprawą funkcjonowania instytucji publicznych, takich jak: szkoły, banki, urzędy, sklepy, powstaje i nasila się stan zagubienia, smutku i anonimowości. Postęp cywilizacyjny nie skupia uwagi na jednostce, tylko na korzyściach materialnych czy nawet globalnych. Zapomina się, że priorytetem powinno być szczęśliwe i pełne miłości życie, a nie ciągły pęd za pieniądzem czy karierą.
Coraz częściej rodzi się agresja, czyli silne, nerwowe reakcje. Przyczyną jej bywają kłopoty w rodzinie, stres w pracy; niewyspanie; przemęczenie; zanieczyszczona żywność. Wszystko składa się na środowisko codziennego życia. Negatywna energia kumuluje się w organizmie, powodując spięcia i konflikty.
Należy więc zapamiętać, iż niezbędne jest organizowanie sobie czasu wolnego. Turystyka jest wspaniałą propozycją odpowiednią dla każdego. Nie ma tu znaczenia ani wiek, ani płeć ani też status społeczny. Jeśli się tylko chce, można! Coraz więcej osób dostrzega pozytywy turystyki. Przestaje ona być elitarną rozrywką, a staje się codzienną metodą walki ze zmęczeniem i nudą.
Kino czy teatr…
Oczywiście są ludzie, którym wystarczy wyjście do kina czy teatru by nabrać sił na następny dzień. Odprężają się w wygodnym fotelu przenosząc się w świat fikcji i fantazji. Niejednokrotnie słyszy się opinie, że zobaczyć dobre kino, to więcej niż wyjechać na wycieczkę. Utożsamianie się z aktorami można niemal doświadczyć starożytnego „katharsis”, które z kolei wywołuje mnóstwo refleksji i budzi wyobraźnie do życia. Dzięki dużej ofercie multipleksów uczęszczanie do kina staje się bardzo powszechne. Bilety choć nie zaliczają się do najtańszych coraz częściej nie stanowią bariery dla widza. Podobnie funkcjonują teatry. W zasadzie nie jest możliwe zdobycie dobrego miejsca w dzień spektaklu. Sale bywają przepełnione niezależnie od dnia tygodnia. Oznacza to, iż człowiek potrzebuje kulturalnych rozrywek, które odprężają i cieszą.
Widoczne są licznie pojawiające się zajęcia pozalekcyjne dla dzieci. Dawniej dziecko stało na drugim miejscu co do należącej mu się rozrywki. Dzisiaj zaś bardzo łączy się to z nauką w szkole. Rodzice dostrzegają potrzebę rozwoju intelektualnego, społecznego, manualnego, muzycznego… ich pociechy. Być może własne doświadczenia, czy nawet porażki unaoczniły pewne schematy niezbędne do szczęśliwego i pełnego pomyślnych wrażeń życia. Przykładem tego mogą być różne kursy językowe, zajęcia szalonych naukowców, gry na instrumentach, czy tańce. Dorośli wiedzą, jak ważne jest zaszczepiania pasji i rozwijanie talentów. Ich czas wolny jest aktywnym czasem własnych potomków. Widok zachwyconego dziecka to balsam dla duszy większości rodziców.
Czas wolny i jego znaczenie
Czas wolny w życiu dziecka ma szczególne znaczenie, gdyż efekty pracy wychowawczej zależą w dużym stopniu od tego, jaką ilością czasu dziecko dysponuje, jakie wpływy na niego oddziałują, gdzie i jak spędza czas wolny. Może więc on być dobrodziejstwem, czasem, w którym można rozwijać, kształtować osobowość, ale może być też czasem bezwartościowym dla rozwoju dziecka, a nawet czynnikiem demoralizującym. Ważnym środkiem zapobiegającym takiemu niebezpieczeństwu jest odpowiednie przygotowanie dzieci do racjonalnego spędzania czasu wolnego już od najmłodszych lat, ponieważ już wtedy kształtuje się wiele upodobań i nawyków. Zasoby czasu wolnego wyznaczają pewne ramy czasowe dla różnych zachowań składających się na wzory spędzania tego czasu. Dlatego też niebagatelną sprawą jest wielkość tego czasu pozostająca do dyspozycji dziecka. Należy stwierdzić, iż na ilość czasu, jakim dziecko dysponuje wyłącznie na własne zainteresowania i potrzeby wpływa wiele czynników niezależnych od dziecka (np. nakładane przez rodziców obowiązki domowe). Jednocześnie samym zwiększeniem budżetu czasu wolnego nie można stymulować aktywności dziecka w tym czasie, form jego spędzania, wzorów zachowań, jakie zechce w nim realizować.
Wartość pedagogiczna
Wartość pedagogiczna czasu wolnego polega na tym, że większą inicjatywę wówczas przejawiają same dzieci. Aktywność i umiejętność organizowania sobie zajęć poza obowiązkami, możliwość realizacji własnej inicjatywy, samodzielności, zwłaszcza, gdy dzieci są starsze, prowadzi do właściwie rozumianego samowychowania. Dobrze więc, jak projektantami czasu wolnego w coraz większym wymiarze stają się same dzieci, oczywiście pod czujnym okiem rodziców.
Podsumowując rozważania na temat spędzania czasu wolnego należy pokreślić, że bardzo ważne jest znalezienie własnego sposobu regeneracji sił psychofizycznych. W gruncie rzeczy nie ma znaczenia, czy spędza się pół dnia na świeżym powietrzu, piętnaście minut czy wcale, jeśli się zna swój organizm i potrzeby. Najistotniejsze, by pamiętać iż czas wolny jest chwilą dla siebie i bliskich, i że trzeba go wypełniać czynnościami zgodnie z własnymi zachciankami. W przeciwnym razie dopadnie nas znużenia, depresja, staniemy się mniej efektowni w pracy i w kontaktach z drugim człowiekiem.
Aktywność fizyczna
Ja osobiście, jak już zaznaczałam, preferuję wszelką aktywność fizyczną, a w szczególności uprawienie turystyki. To ona właśnie proponuje przywracanie spokoju, zainteresowanie drugim człowiekiem i cudami przyrody. Sprawia, że odzyskuje się kontrolę nad ciałem i duchem. Aktywne spędzanie czasu w górach; na kajakach, czy w sanatorium zdrowotnym, poprawia stan psychiczny. Kontakt z otwartą przestrzenią połączony z ruchem sprawia, że ciało odreagowuje wszystkie niepowodzenia, znużenia, czy nawet agresję- wpływ szkodliwych konsekwencji cywilizacji. Zdaniem autora ważne jest zatem, ażeby ludzie znajdowali dziedziny turystyki odpowiednio dostosowane do swoich potrzeb, możliwości i zainteresowań.
