Ospa wietrzna – co to takiego? Jak dochodzi do zarażenia ospą wietrzną?
Ospa wietrzna to choroba wywoływana przez zakażenie wirusem ospy wietrznej i półpaśca (w skrócie określanym jako VZV, od jego pełnej nazwy brzmiącej Varicella-zoster virus). Najczęściej obserwuje się zachorowania na ospę wietrzną u dzieci. Wynika to z jednej strony z faktu wysokiej zakaźności wirusa (oraz możliwości zarażenia się od nosiciela jeszcze przed wystąpieniem objawów), a także z tego, że to właśnie dzieci w wieku przedszkolnym czy szkolnym przez większość dnia przebywają w placówkach oświatowych, w licznym towarzystwie swoich koleżanek i kolegów.
Do zakażenia ospą wietrzną dochodzi drogą kropelkową – na przykład w trakcie rozmowy z osobą chorą, a także podczas ekspozycji na wytwarzany przez nią aerozol (jak ma to miejsce podczas kaszlu czy kichania). Źródłem zakażenia może być także kontakt z wydzieliną z pękających pęcherzy skórnych, tworzących wysypkę. Warto tutaj dodać, że wirus jest zdolny do przenoszenia się na odległość kilkudziesięciu metrów, wraz z ruchem powietrza. Ta cecha także przyczynia się do jego wysokiej zakaźności.
Ospa wietrzna – jak wygląda u dzieci? Objawy i diagnostyka
Zakażenie wirusem ospy wietrznej i półpaśca objawia się początkowo u dziecka bólami głowy, złym samopoczuciem, a także gorączką. Po około dwóch dobach od wystąpienia takich symptomów, na ciele zaczyna pojawiać się wysypka. Oto jej cechy charakterystyczne:
- wysypka w przebiegu ospy wietrznej początkowo pojawia się na tułowiu, a także twarzy i głowie, by później objąć również kończyny;
- na samym początku wysypka przyjmuje postać czerwonych plamek, które później zmieniają się w grudki i pęcherzyki, a te – w trakcie gojenia – stają się krostami i strupkami. Cały proces przemiany wysypki do postaci krost trwa około tygodnia;
- wysypka w przebiegu ospy wietrznej powoduje dokuczliwy świąd, który warto łagodzić, by nie dopuścić do drapania zmian, a tym samym – zwiększenia ryzyka ich nadkażenia oraz pozostawienia stałych blizn.
W rzadkich przypadkach ospy wietrznej u dzieci obserwowano również rozsianie zmian na błonę śluzową jamy ustnej, okolice narządów płciowych czy na spojówki.
Ospa wietrzna – leczenie i profilaktyka
Diagnostyka ospy wietrznej w większości przypadków opiera się na badaniu przedmiotowym w gabinecie lekarza – z uwagi na charakterystyczną wysypkę, choroba z powodzeniem może być rozpoznana wyłącznie na podstawie obecności zmian skórnych oraz towarzyszących jej objawów (gorączka, złe samopoczucie, osłabienie).
Leczenie ospy wietrznej polega przede wszystkim na łagodzeniu objawów – w tym na podawaniu leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych, a także stosowaniu preparatów miejscowych łagodzących świąd. W uzasadnionych przypadkach podaje się lek przeciwwirusowy. Terapia zazwyczaj odbywa się w domu, natomiast pacjenci z ciężkim przebiegiem (na przykład cierpiący wcześniej na niedobory odporności) i powikłaniami muszą być najczęściej hospitalizowani. Warto tutaj dodać, że po przebyciu choroby wirus nie opuszcza organizmu całkowicie – pozostaje w nim w formie „uśpionej” (latentnej), a w przypadku jego ponownego uaktywnienia, skutkuje rozwojem półpaśca.
Najskuteczniejszą metodą profilaktyki zakażeń VZV u dzieci jest oczywiście odbycie cyklu szczepień, zgodnie z zalecanym przez specjalistów kalendarzem. Oprócz ochrony przed ospą wietrzną, szczepionka zmniejsza również ryzyko ciężkiego przebiegu choroby oraz rozwoju groźnych dla zdrowia i życia powikłań.
Źródła:
- Duszczyk, B. Dubiel, Ospa wietrzna [w:] Interna – Mały Podręcznik Medycyny Praktycznej online, weryfikacja hasła: 15.07.2024
- dr hab. n. med. B. Milewska-Bobula, dr med. B. Lipka, Ospa wietrzna [w:] Medycyna Praktyczna, 10.11.2016
- Marczyńska, Ospa wietrzna [w:] Pediatria po Dyplomie 06/2012
- Mierzejewska, A. Jung, Ospa wietrzna u dzieci [w:] Pediatria i Medycyna Rodzinna 2012, 8 (4)
- Hozyasz, Ospa wietrzna – choroba o nie zawsze łagodnym przebiegu [w:] Borgis – Medycyna Rodzinna 4/2004
- Siewert, J. Wysocki, Ospa wietrzna i półpasiec – obraz kliniczny i możliwości profilaktyki [w:] Lekarz POZ 6/2018
- Dr n. med. E. Duszczyk, Ospa wietrzna – powikłania i profilaktyka [w:] Pediatria po Dyplomie 05/2021
- Kuchar, P. Kośla, Ospa wietrzna u dzieci: profilaktyka i standardy leczenia [w:] forumpediatrii.pl, dostęp: 16.04.2025
Artykuł sponsorowany
