Co powoduje ospę?
Ospa wietrzna jest chorobą zakaźną szerzącą się głównie wśród dzieci. Najczęściej występuje między 2 a 5 rokiem życia dziecka. Wywołuje ją wirus VZV, przenoszony drogą kropelkową.
Okres wylęgania choroby to 11-21 dni. Po tym czasie ujawniają się objawy zwiastunowe takie jak: pogorszenie samopoczucia, ból głowy, osłabienie, gorączka (raczej nie wysoka) oraz brak apetytu u dziecka. Pełny rozwój choroby ma najczęściej miejsce w 2-3 dni po zaobserwowaniu objawów początkowych. Wtedy też pojawia się swędząca wysypka. Zazwyczaj w pierwszej kolejności ujawnia się na tułowiu, po czym rozprzestrzenia się na inne partie ciała, obejmując nie tylko skórę, ale również błony śluzowe. Wysypka w przebiegu choroby zmienia swój charakter: początkowo ma postać czerwonych plamek, które następnie przemieniają się w grudki. Kolejnym etapem są pęcherzyki wypełnione przejrzystym płynem, który z czasem mętnieje, tworząc krosty. Te zaś kolejno przysychają, zmieniając się w strupki, po odpadnięciu których nie pozostaje ślad.
Zarówno wysypka, jak i złe samopoczucie dziecka oraz gorączka mogą występować
w różnym natężeniu – od przebiegu bardzo łagodnego po bardzo ciężki. Najczęstszym powikłaniem ospy jest zakażenie bakteryjne skóry, rzadko dochodzi do zapalenia płuc, zapalenia mózgu czy zapalenia mięśnia sercowego.
Przebycie ospy chroni przed ponownym zachorowaniem, jednak wywołujący ją wirus pozostaje w organizmie i może w przyszłości przypomnieć o sobie, wywołując półpasiec.
Ospa wietrzna jest szczególnie niebezpieczne dla osób o upośledzonej odporności (np. chorych na AIDS, poddawanych chemoterapii z powodu chorób nowotworowych), ale także noworodków, niemowląt i nastolatków. Zakażenie wirusem ospy jest też bardzo niebezpieczne dla kobiet w ciąży, gdyż może prowadzić do obumarcia płodu lub ciężkich wad wrodzonych. Także u osób starszych może prowadzić do poważnych powikłań, a nawet śmierci.
Jak się leczy ospę?
W powszechnej opinii choroby zakaźne wieku dziecięcego po prostu trzeba przejść. Kiedy na ciele dziecka pojawia się wysypka, należy jednak szybko udać się do lekarza rodzinnego w celu postawienia odpowiedniej diagnozy. Wysypka to częsty objaw różnych chorób, nie tylko wirusowych. Kiedy już wiadomo, że mamy do czynienia z ospą, powinniśmy zadbać przede wszystkim o to, aby dziecko przez okres choroby pozostało w domu i aby nie dopuścić do bliskiego kontaktu z osobami, które na ospę nie chorowały.
Chore dziecko może zarażać otoczenie drogą kropelkową już 2-3 doby przed pojawieniem się wysypki, aż do czasu kiedy ostatnie krostki przemienią się w strupki, czyli w około tydzień po pojawieniu się pierwszych zmian.
Dzieci z dobrą odpornością, u których choroba przebiega łagodnie, leczy się zazwyczaj objawowo poprzez obniżanie gorączki i stosowanie środków łagodzących swędzenie skóry takich jak: specjalne kremy, puder cynkowy czy kąpiele w letniej wodzie z mydłem.
Natomiast dzieciom z grup ryzyka, w tym o obniżonej odporności, które miały kontakt z chorym na ospę, podaje się zapobiegawczo immunoglobulinę o wysokim stężeniu przeciwciał przeciw wirusowi ospy. W przypadku rozwinięcia się choroby należy włączyć leczenie przeciwwirusowe acyklowirem. Przed ospą może również uchronić szczepienie. Wykonuje się je najczęściej pomiędzy 9 mż a 12 rż dziecka.
Pediatra radzi: Jak pomóc choremu dziecku łagodnie przejść ospę?
dr Marcin Dziekiewicz, pediatra
Gdy dojdzie już do rozwoju choroby, dużym problemem jest zazwyczaj wysoka gorączka. Należy ją obniżać. Pamiętajmy jednak, że u dzieci do 12 roku życia nie wolno podawać środków, w skład których wchodzi kwas acetylosalicylowy (aspiryna). Najkorzystniej będzie zastosować paracetamol.
Drugim frontem walki poza gorączką jest świąd. Tu najlepszy efekt przynoszą dostępne w aptece bez recepty kremy, pudry czy zwykła gencjana. Niekiedy lekarz może zadecydować o podaniu leków antyhistaminowych czy uspakajających.
Lekarz może podjąć decyzję o przepisaniu zarówno dziecku, jak i osobie dorosłej, leku antywirusowego – acyklowiru. Z przeprowadzonych badań klinicznych dotyczących roli acyklowiru w leczeniu ospy wietrznej wiemy, że stosowany doustnie nawet w przypadku lżejszej postaci ospy, skraca okres pojawiania się wykwitów skórnych, zmniejsza całkowitą ich liczbę oraz zapotrzebowanie na leki przeciwświądowe i przeciwbólowe. Warunkiem skuteczności jest podjęcie leczenia w ciągu pierwszej doby od początku choroby.
