Co zrobić z dzieckiem karmionym piersią i wykazującym objawy alergii pokarmowej?
Reakcje alergiczne u dzieci karmionych naturalnie występują zdecydowanie rzadziej niż u karmionych sztucznie. Czynnikiem uczulającym może być każdy ze składników diety matki znajdujący się na liście alergenów, nie tylko białka mleka czy mięsa krowiego. W przypadku stwierdzenia reakcji alergicznych nie należy przerywać karmienia naturalnego, ale przeanalizować dietę matki i wykluczyć z niej „podejrzane” produkty posiadające silne właściwości alergizujące, takie jak orzechy, owoce cytrusowe, soja, niektóre ryby, ziarno kakaowe i czekolada.
Jeżeli wyeliminowanie tych pokarmów nie przynosi spodziewanego efektu, zauważalnego już po 3-4 dniach, powinniśmy usunąć z diety mleko i przetwory oraz cielęcinę i mięso wołowe, zastępując te pokarmy produktami bezpiecznymi na przykład kurczakiem, indykiem, królikiem. Po uspokojeniu objawów, co powinno nastąpić w przeciągu tygodnia, dietę należy utrzymać przez cztery tygodnie i następnie stopniowo, po jednym, wprowadzać uprzednio wykluczone pokarmy nie częściej niż co 3-4 dni, stosując początkowo niewielkie ich ilości. Brak reakcji alergicznej jest ujemnym testem prowokacji i wskazuje na nieszkodliwość danego pokarmu. W przypadku wystąpienia wysypki, rumienia lub wymiotów mówimy o teście prowokacji i pokarm go wywołujący musi zostać wyeliminowany z diety matki, a po zakończeniu karmienia naturalnego także i z diety dziecka.
Test prowokacyjny pozwala na ustalenie rzeczywistej reakcji alergicznej na pokarm i zapobiega często niepotrzebnym ograniczeniom zgodnie z przekonaniem: „wszystko szkodzi dziecku – bo jest alergikiem”. Jeżeli alergia na białka mleka i mięsa krowiego została prawidłowo rozpoznana, to po zakończeniu karmienia piersią dziecko powinno otrzymywać mleko o wysokim stopniu hydrolizy białek.
Czy dziecku z alergią na białko mleka krowiego podawać produkty sojowe?
Panuje powszechne przekonanie, że w diecie dziecka uczulonego na białko mleka krowiego produkty mleczne można zastępować sojowymi. Jednak preparatów sojowych aktualnie nie używa się w leczeniu alergii pokarmowej. Soja, nawet dobrze początkowo tolerowana przez dziecko, często wywołuje pojawienie się reakcji alergicznych. Jedyne uznane wskazania do stosowania preparatów sojowych to: wrodzona galaktozemia, wrodzona nietolerancja laktozy, ścisła dieta wegetariańska. Pamiętajmy więc, że profilaktyka alergii czy jej objawy takie jak biegunka ostra, kolka jelitowa nie są wskazaniem do stosowania preparatów sojowych.
W przypadku prawidłowo rozpoznanej alergii na białka mleka krowiego jako zasadę należy przyjąć zastosowanie preparatów zawierających białka o wysokim stopniu hydrolizy, a nie produktów sojowych. Różnica pomiędzy mlekiem modyfikowanym a hydrolizatem białkowym polega na tym, że białko w nich jest rozłożone na drobniejsze cząsteczki o znikomych lub prawie żadnych właściwościach uczulających.
Czy alergika można stosować mleko kozie?
Wbrew powszechnej opinii, że białko mleka krowiego można u alergików zastąpić mlekiem kozim, nie powinno być ono stosowane. Nawet pomimo tego, że u niektórych dzieci ze stwierdzoną alergią na białka mleka krowiego obserwuje się ustępowanie objawów, zwłaszcza skórnych. Skład mleka koziego, tak jak i pełnego krowiego, nie odpowiada potrzebom metabolicznym dziecka. W porównaniu z mlekiem ludzkim mleko kozie zawiera zbyt wiele składników mineralnych i elektrolitów. Może wywołać te same reakcje alergiczne co mleko krowie, ponieważ mleko kozie, tak jak innych zwierząt kopytnych, zawiera wspólne antygeny należące do frakcji białkowych beta-laktoglobuliny, a poza tym jest ubogie w kwas foliowy i witaminy B6, B12. Jego stosowanie prowadzi do wystąpienia niedokrwistości i obciążenia nerek. Dlatego jedynym zaleceniem lekarskim w przypadku pewnego rozpoznania alergii na białka mleka i mięsa krowiego, powinno być zastosowanie specjalnego preparatu dla alergików, o wysokim stopniu hydrolizy białek. Decyzja o stosowaniu diety eliminacyjnej bezwzględnie musi być skonsultowana z lekarzem. Większość diet stosowanych bez poprzedzającego właściwego rozpoznania nie ma uzasadnienia klinicznego.
Kiedy u alergika wprowadzić do diety normalne produkty zawierające białko?
W przypadku niewątpliwego stwierdzenia alergii na białka mleka i mięsa krowiego i poprawy klinicznej po zastosowaniu właściwej diety zawierającej wysokiego stopnia hydrolizaty białkowe należy utrzymać pełną dietę bezmleczną do końca pierwszego roku życia.
Brak jest jednoznacznych wytycznych dotyczących powrotu do normalnej diety zawierającej białka krowie. To utrudnia decyzję o ewentualnych wcześniejszych lub późniejszych próbach wprowadzania pokarmów z alergizującym białkiem. Dobrym rozwiązaniem może być próba rozszerzenia diety, jednak nie wcześniej niż po sześciu miesiącach stosowania hydrolizatów i obserwacja dziecka. Jeśli objawy pojawią się ponownie, należy powrócić do diety eliminacyjnej.
Aneta Strelau
Mama Adasia i Wojtusia, dyplomowany dietetyk
Zobacz też Alergie pokarmowe u dzieci
