Instrumentarium Mikołaja Kopernika – Toruń

Jednym z wielu wydarzeń obchodów, które potrwają do końca maja jest zbliżająca się wystawa o narzędziach pracy astronoma.  
Wystawa prezentować będzie możliwie bogaty wybór instrumentów obserwacyjnych i mierniczych używanych przez astronomów w czasach dawnych, w tym przede wszystkim przez Mikołaja Kopernika. Ze względu na fakt, że po Koperniku nie zachował się żaden oryginalny instrument z jego pracowni fromborskiej, pokazany zostanie zespół zrekonstruowanych narzędzi w postaci: astrolabium globusowego, trikwetrum i kwadrantu. Wyjaśniony zostanie kontekst powstania owych narzędzi, które toruński astronom skonstruował na podstawie dawnych traktatów greckich świadomie pomijając bardziej zaawansowane w ówczesnym użyciu narzędzia. Opisy tych instrumentów zamieścił w swoim najważniejszym dziele O obrotach sfer niebieskich, ksiąg sześć.      
Na wystawie zobaczymy również najpopularniejszy, a jednocześnie najbardziej zaawansowany technicznie instrument ówczesnych czasów tj. astrolabium. Astrolabium to przyrząd, którym ze zmierzonej wysokości słońca można było wyznaczyć czas i szerokość geograficzną, natomiast ze zmierzonej wysokości wybranej gwiazdy można było ustalić aktualny wygląd nieba, wyznaczyć godziny wschodu i zachodu Słońca i gwiazd, czas pozostający do północy i czas zmierzchu oraz szereg danych wykorzystywanych do pomiarów astronomicznych. Najstarszy zachowany instrument tego typu pochodzi z IX w. i przechowywany jest w muzeum w Bagdadzie. Islamskie astrolabia wykonywane były na wschodzie do XVII w.  W Europie astrolabia znano od poł. X w. W Polsce najcieńsze astrolabium posiada Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Stanowi ono część tzw. kolekcji Bylicy, na którą składają się globus nieba z astrolabium, torquetrum oraz astrolabium planisferyczne. Instrumenty te były już obecne w Akademii Krakowskiej podczas studiów Mikołaja Kopernika. Na wystawie zaprezentujemy kopie tych instrumentów torquetrum i astrolabium planisferyczne (niestety Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego prawie nigdy nie wypożycza ich na zewnętrzne wystawy).

Ponadto, jako uzupełnienie wystawy, obok wspomnianego zespołu instrumentów Kopernika, znajdą się inne astrolabia, a także globusy, cyrkle, zegary. Będą one ilustracją warsztatu astronoma z czasów, co warto podkreślić, z przed okresu wynalezienia lunety, jako dokładnego narzędzia obserwacyjnego. Zaprezentowana też zostanie duża plansza pomiarów obserwacji słońca z Zamku Olsztyńskiego, którą Mikołaja Kopernik kreślił w drugiej dekadzie XVI w., a która zachowała się do dnia dzisiejszego i jest jednym z dowodów wykorzystywania określonych metod badawczych w astronomii.  
 
"Dni Dziedzictwa Kopernikańskiego" w ramach obchodów Roku Mikołaja Kopernika objętych honorowym patronatem Prezydenta RP.

Instrumenta, quibus astronomi utebantur.  
Instrumentarium Mikołaja Kopernika – Toruń
Wystawa czynna: 11 maja – 29 wrzesień 2013
Miejsce: Dom Mikołaja Kopernika (tylny trakt, oficyna, Biała Sala)
Kurator: Michał Kłosiński

Wernisaż odbył się 10 maja w Domu Mikołaja Kopernika.