Europejska Noc Muzeów 2011`

Skarby Średniowieczne Wielkopolski

W Państwowym Muzeum Archeologicznym w Warszawie prezentowana będzie wystawa „Skarby średniowieczne Wielkopolski" przygotowana przez Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie i Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy. Uroczyste otwarcie w Noc Muzeów w najbliższą sobotę 14 maja o godz. 18.00.

Wystawa czynna będzie do 14 sierpnia 2011r.

Odkrywanie skarbów jest odwiecznym marzeniem większości ludzi. Świadczą o tym liczne legendy, baśnie, jak i literatura przygodowa czy film. W roku 2010 w Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy prezentowano cieszącą się dużym zainteresowaniem wystawę "Skarby średniowieczne Wielkopolski". Można było na niej podziwiać ponad 2000 sztuk monet i biżuterii z około 20 polskich muzeów i instytucji naukowych, w których zdeponowano skarby wielkopolskie.

W związku z przyciągającą uwagę tematyką wystawy postanowiliśmy zaprezentować ją w Państwowym Muzeum Archeologicznym, tym razem w innej formie. Wszystkie pokazane na wystawie zabytki pochodzą ze zbiorów PMA, ze skarbów znalezionych na terenie Wielkopolski – Zalesia, Obry Nowej, Zbierska, Grójca i Chomiąży. Inne skarby wielkopolskie prezentowane są w formie wystawy planszowej, przygotowanej przez Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy.

Przedmiotem wystawy są depozyty powierzane ziemi od X do XV wieku, na terytorium Wielkopolski z Kujawami oraz Ziemią Lubuską, czyli z terenów historycznej Wielkopolski. Pochodzi stąd nieporównywalnie więcej skarbów niż z o wiele bardziej rozwiniętej Europy Zachodniej, Bizancjum czy terytoriów arabskich.

Zawartość skarbów zmienia się wraz z upływem czasu, jednak zawsze znajdują się w nich monety uzupełnione z reguły innymi postaciami srebra. W najwcześniejszych zespołach odkrytych na terenie Wielkopolski (X w.) mamy do czynienia z importowanymi monetami arabskimi przede wszystkim w postaci połówek i ćwiartek, dopełnianych biżuterią srebrną kompletną oraz w postaci złomu. W depozytach z przełomu X i XI wieku ulega zmianie relacja między dirhamami w postaci ułamków na korzyść całych monet zachodnioeuropejskich. W skarbach z pełnego średniowiecza (XIII-XV w.) nie spotyka się już dirhamów i monet bizantyńskich ani filigranowej i masywnej biżuterii, lecz monety rodzime (głównie książąt dzielnicowych) i pochodzące z mennic naszych sąsiadów (głównie czeskich, krzyżackich i brandenburskich), a wyjątkiem są monety czy ozdoby docierające z dalszych stron świata.

Dominującym składnikiem zespołów monetarnych z 2. połowy XIV i XV wieku są półgrosze i denary jagiellońskie, dzięki którym depozyty monetarne późnego średniowiecza zbliżają się niekiedy swą wielkością do największych zespołów z X i XI wieku.

Należy pamiętać, że równie ciekawym elementem większości skarbów są naczynia stanowiące zabezpieczenia cennych depozytów.

Skarbami odmiennego rodzaju są obecnie często odkrywane znaleziska grobowe. Niekiedy dostarczają one szczególnie pięknych przykładów monet i biżuterii. Zalicza się do nich m.in. bogato ornamentowana kaptorga z Bodzi, naszyjnik z kaptorg z Dziekanowic czy bransoleta z Giecza, a także grosz turoński Filipa IV Pięknego, pozyskany podczas badań wykopaliskowych w Łeknie.

Skarby monet prezentowane na wystawie pochodzą z własnych zbiorów Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie.

Zalesie, powiat koniński

Ukryty po 976 r., waga ok. 2,5 kg

Zawartość: monety arabskie, bizantyjskie i zachodnioeuropejskie, liczne ułamki monet, fragmenty ozdób, placki i sztabki srebrne.

Obra Nowa, powiat wolsztyński

Ukryty po 992 r., waga zachowanej części ok. 1,3 kg

Zawartość: monety arabskie, bizantyjskie i zachodnioeuropejskie, ułamki monet, w tym fragment denara Bolesława Chrobrego, ozdoby, placki i sztabki srebrne.

Zbiersk, powiat kaliski

Ukryty po 1061 r., waga zachowanej w PMA części ok. 65 g

Zawartość: denary europejskie – anglosaskie, niemieckie, czeskie i węgierskie.

Grójec, obecnie Konin

Ukryty po 1077 r., waga ok. 5 kg

Zawartość: monety zachodnioeuropejskie całe oraz fragmenty, niewielka liczba fragmentów ozdób i lanego srebra.

Chomiąża Księża, powiat żniński

Ukryty po 1477 r.

Zawartość: 1810 monet, głównie szelągów krzyżackich; monety polskie – półgrosze koronne i lwowskie oraz trzeciaki Władysława Jagiełły (1386-1434); szelągi miejskie Gdańska, Torunia i Elbląga emitowane za panowania Kazimierza Jagiellończyka (1447-1492).

Autorzy wystawy ze strony Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy:

Agnieszka Murawska, Arkadiusz Tabaka, Mariola Jóźwikowska, Wojciech Kujawa,

Andrzej Kowalczyk, Dorota Jagłowska

Zespół organizacyjny wystawy ze strony Państwowego Muzeum Archeologicznego:

Komisarz wystawy: Maciej Widawski

Komisarz techniczny: Roman Chojnowski, Sebastian Pietrzak

Projekt graficzny materiałów promocyjnych: Lidia Kobylińska

Fotografie zabytków PMA: Roman Sofuł

mgr Maciej Widawski

Wystawa czynna: poniedziałki-czwartki, soboty w godz. 9-16, w piątki wystawy zamknięte, niedziele w godz. 10-16. W niedzielę na wystawy wstęp bezpłatny.

Rezerwacja grup szkolnych: Dział Wystaw i Popularyzacji tel. (022) 831-15-37

Ceny biletów: normalny 10 zł, ulgowy 5 zł

Państwowe Muzeum Archeologiczne, Warszawa, ul. Długa 52 (Arsenał),

Tel. (22)50 44 800 – centrala