Zegary w zbiorach Zamku Królewskiego na Wawelu

Wydarzenia towarzyszące

Zwiedzanie z kustoszem: 15 marca, 29 marca, 19 kwietnia, 26 kwietnia 2015
godzina 13.00, konieczna rezerwacja*, wstęp bezpłatny

Początki kolekcji sięgają lat dwudziestych ubiegłego stulecia, kiedy to rozpoczęto renowację wnętrz odzyskanego zamku i zaczęto myśleć o wyposażeniu komnat. W staraniach o pozyskiwanie obiektów dominowała chęć nawiązania do dawnych zbiorów królewskich Jagiellonów i Wazów. Takie preferencje utrzymują się do chwili obecnej. Przez blisko sto minionych lat udało się zgromadzić na Wawelu pokaźny zespół dzieł, ze znaczącą grupą wczesnych zegarów stołowych, pochodzących ze schyłku XVI i z XVII stulecia.

Czołowe miejsce zajmują wśród nich obiekty sygnowane przez augsburskiego twórcę Davida Fronmillera (czynny 4. ćw. w. XVI-1618), przedstawiciela zegarmistrzowskiej rodziny, którego dziełem jest niezwykle rzadki zegar wazonowy, a także prace Lorentza Wolbrechta z Torunia (czynny 1662-1684), autora okazałego zegara monstrancjowego o ozdobnym trzonie z postacią syreny. Równie cenne są dzieła gdańskiego zegarmistrza Simona Gintera (czynny ok. poł. w. XVII) i wilnianina Jakuba Gierke (czynny 1616-1666) – z ich warsztatów pochodzą dekoracyjne zegary kaflowe. Pozostałe siedemnasto i osiemnastowieczne „kaflaki", zwane też od swojego kształtu „żabami", noszą sygnatury twórców związanych z Gdańskiem, Toruniem, Wilnem, Lublinem oraz Augsburgiem.
Wiek XVIII reprezentują przede wszystkim francuskie zegary ścienne – konsolowe, o skrzynkach ozdabianych markieterią, cienkimi płytkami barwionego rogu, laką lub imitującą lakę farbą oraz tzw. cartele o niesymetrycznej rokokowej linii obudowy wykonanej z brązu złoconego, często łączonego na zasadzie kontrastu z kruchą porcelaną, jak np. zegar jednego z wybitniejszych paryskich twórców Gille′a L′Aîné (czynny 1720-1765).
Istotną pozycję zbioru stanowią zegary kominkowe z końca XVIII i pierwszej połowy XIX stulecia, wzbogacone figurami Apollina, Amora, boga wiatru Zefira, Cerery, Jazona zdobywającego złote runo czy Aleksandra Macedońskiego. Mniej liczne są obiekty pochodzące z Holandii, Anglii i Austrii, choć i wśród nich odnotować można interesujące przykłady zegarów ściennych, gabinetowych czy szafowo-podłogowych.
Uzupełnieniem kolekcji jest niewielki zespół zegarów podróżnych, tzw. powozowych, wykonanych we Friedbergu, ośrodku specjalizującym się w wieku XVIII w produkcji tego typu czasomierzy, a także zegarki kieszonkowe z wieków XVIII i XIX oraz damskie zegarki na rękę z lat dwudziestych ubiegłego stulecia, pozyskiwane do zbiorów wawelskich z myślą o ekspozycji w Pieskowej Skale.