Cykl sześciu obrazów prezentowanych na gdańskiej wystawie pełny jest subiektywnych refleksji nad otaczającą malarza rzeczywistością, przemyślnie ukrytych w obrazach dziecięcych rozrywek. Artysta, ukazując sztukę zabawy, sam bawi się sztuką. Zabawy dziecięce należą do zbiorów madryckiej fundacji FUSARA. Jej założycielką była Carlota de Santamarca y Donato (1849-1914), druga hrabina Santamarca, która założyła działające do dziś sierociniec i szkołę dla doświadczonych przez los dzieci. To właśnie tam, w Colegio Santamarca, umieszczono należący do jej rodziny oryginalny cykl sześciu obrazów (Dzieci bawiące się w żołnierzy, Dzieci przy zabawie „Pidola" lub Recorrecalles, Dzieci bawiące się w korridę, Dzieci bijące się i bawiące na huśtawce, Dzieci bijące się o kasztany, Dzieci szukające w ruinach ptasich gniazd). Historyczna przeszłość tej serii obrazów jest ciekawa – można poprzez nią poznać kolekcjonerskie losy dzieł Goi. Prace tego hiszpańskiego malarza są nie tylko obrazami o wysokiej jakości artystycznej, ale także stanowią ilustrację interesujących przemian w osiemnastowiecznym malarstwie europejskim pod względem nowej ikonografii i środków artystycznego przekazu osadzonych między klasycyzmem a romantyzmem.
W każdym z obrazów Goi można wyczuć wrażliwość artysty na dziedzictwo kultury europejskiej. Ten czynnik wraz z głęboką wiedzą zaczerpniętą ze sztuki Hieronymusa Boscha, Pietera Bruegela Starszego, Diego Velázqueza, Bartolomé Estébana Murilla, Jusepe Ribery, Rembrandta, a także francuskich i włoskich malarzy sprawiły, że warsztat i zapatrywania Goi na malarstwo były pełne oryginalnych rozwiązań, a te z kolei zapewniły artyście trwałe miejsce w sztuce światowej. Silna osobowość pozwoliła mu zachować dystans wobec akademicko-klasycystycznej sztuki. Tym, co odróżniało Goyę od jemu współczesnych, jest niewiarygodne wyczucie koloru. Artysta za pomocą barwnych plam z tą samą siłą malował wielkie przestrzenie oraz detale, rzeczywistość widzianą z bliska, ale także świat przeżyć wewnętrznych. Zabawy dziecięce, których powstanie jest datowane przez Arturo Ansón Navarro na lata 1786-1787, zostały pomyślane jako zamknięty cykl obrazowy. O jego randze i nowatorstwie przesądził już sam pomysł Goi, polegający na sposobie ukazania tematu zabaw dziecięcych. Cykl został pomyślany jako seria płócien przeznaczonych do dekoracji pomieszczeń, w których odbywały się tertulia (spotkania o charakterze kulturalnym czy artystycznym). Podobieństwo między obrazami jest widoczne nie tylko pod względem formatu, ale także schematu kompozycyjnego, rodzaju obrazowanej w tle architektury, liczby namalowanych postaci i względów ideowych. Być może dla samego malarza płótna te stanowiły odpoczynek od tematów trudnych, historycznych, wielkich scen religijnych malowanych na zlecenie lub portretów tworzonych dla arystokratycznej klienteli.
Obrazy eksponowane w Gdańsku są przykładem zwrócenia się ku bardzo osobistej twórczości i wpisują się w nurt problematyki dziecięcej obecnej wcześniej w malarstwie hiszpańskim w twórczości Velázqueza i Murilla. Temat ten podejmowali również tacy artyści, jak malarz nadworny Filipa V Michel Ange Housse w latach 1720-1730, Antonio González Ruiz w latach 1757-1762 oraz José del Castillo. Wizerunek dziecka, który wykreował Goya, świadczy o tym, że był on wnikliwym obserwatorem psychiki ludzkiej oraz mechanizmów zachodzących w relacjach międzyludzkich, ukazanych na tle problemów społecznych i pedagogicznych XVIII wieku. Niewątpliwa wartość tego cyklu leży w jego walorach artystycznych. Ten niezwykle utalentowany malarz stworzył w malowanych scenach pożądany nastrój rywalizacji w zabawie, który w widzu wzbudza natarczywe pytania o sens ukazania owej gry. Mimo całego anturażu dziecięcej zabawy i beztroski widoczne są napięcia. Właśnie one stanowią o istocie sztuki, nawiązując dialog z widzem. Zatem w czym tkwi owa maestria kompozycji i zamysłu Goi uwalniająca jego twórczość od konwencji przypisanej osiemnastowiecznemu malarstwu, która powiedzie artystę drogą ekspresji i wyobraźni do cykli tak doskonale znanych, jak Kaprysy, Okropności wojny czy Czarne obrazy? Odpowiedź znajdziecie Państwo, stojąc przed obrazami Francisco Goi w Muzeum Narodowym w Gdańsku.
Tekst: Beata Purc-Stępniak
Realizacja projektu wymagała wsparcia instytucji zewnętrznych. Do współudziału w jej organizacji udało się nam zaprosić Polskie Linie Lotnicze LOT, które zapewnią transport lotniczy obrazów, ERGO HESTIĘ – dzięki uprzejmości i hojności której wystawa zostanie ubezpieczona., a także POLKOMTEL SA, pokrywający koszty aranżacji wystawy.
Dziękuję za ubezpieczenie tak cennych dzieł Prezesowi Zarządu Grupy Ergo Hestia Piotrowi Śliwickiemu, dziękuję za przewiezienie dzieł Goi Prezesowi Zarządu Polskich Linii Lotniczych LOT Marcinowi Pirógowi, dziękuję za sponsoring Prezesowi Zarządu POLKOMTEL S.A. Jarosławowi Baucowi , a także Prezesowi Przedsiębiorstwa Budowlanego „Górski", Bogdanowi Górskiemu oraz za przewiezienie dzieł w Polsce Prezesowi Renesans Trans Pawłowi Kamińskiemu.
Muzeum Narodowe w Gdańsku
Oddział Sztuki Dawnej
ul. Toruńska 1, 80 – 822 Gdańsk
tel. +48 058 301 70 61
e-mail: info@muzeum.narodowe.gda.pl
Fundacja FUSARA, Madryt
Cykl obrazów „ZABAWY DZIECIĘCE"
Francisco de Goya y Lucientes
(Madryt 1746 – Bordeaux 1828)
Wernisaż: 12 listopada godz. 16.00
Wystawa czynna: 13.11.2011 – 12.02.2012
Ceny biletów – kliknij tutaj
Godziny otwarcia – kliknij tutaj
