Od października 2015 roku w sześciu teatrach w Polsce: Arlekin w Łodzi, Groteska, w Krakowie, Banialuka w Bielsku Białej, Baj w Warszawie, Animacja w Poznaniu, Syrena w Warszawie odbyły się nietypowe premiery spektakli z audiodeskrypcją, na które zaproszone zostały dzieci i młodzież z wadami wzroku.
Audiodeksrypcja to technika, która umożliwia niewidomym przeżywanie wszelkiego rodzaju sztuki, począwszy od malarstwa po dzieła filmowe i teatralne. Jest to opis, który przybliża słuchaczom wszystkie elementy obrazu, język ciała, przebieg akcji, scenografię itp.
Projekt Fundacji TVNET:
Audiodeskrypcja przez internet teatru dla dzieci i młodzieży z wadą wzroku
Jednym z głównych kierunków działania Fundacji TVNET jest audiodeskrypcja. Wieloletnie doświadczenie na tym polu zaowocowało powstaniem strony www.audiodeskrybowane.pl, gdzie każdy niewidomy może po rejestracji bezpłatnie korzystać z przygotowanej przez nas bazy filmów.
Specjalna komisja, powołana na potrzeby projektu, wytypowała 10 sztuk. Następnie, kierując się walorami edukacyjnymi, artystycznymi oraz potrzebami niewidzących dzieci i młodzieży, Kapituła wyselekcjonowała spośród nich następujące przedstawienia:
1. Teatr Animacji, Poznań – „Calineczka”,
2. Teatr Arlekin, Łódź – „Alicja w krainie czarów”,
2. Teatr Baj, Warszawa – „Królowa Śniegu”,
2. Teatr Banialuka, Bielsko-Biała – „Czerwony Kapturek”,
3. Teatr Groteska, Kraków – „Przygody Odyseusza”,
6. Teatr Syrena, Warszawa – „Królowa Śniegu”.
W porozumieniu z teatrami sztuki zostały nagrane i przekazane w ręce specjalistów od obrazu, dźwięku i montażu. Tak przygotowanym materiałem zajął się zespół audiodeskrypcyjny, którego zadaniem było stworzenie opisu. Z pomocą niewidomego asystenta przetestowano przygotowany tekst, a na koniec materiał został nagrany. Gdy powstała pierwsza wersja, do testów zaproszono grupę osób niewidomych, która oglądając materiał wideo za pomocą Internetu, mogła się z nim zapoznać i wyrazić opinię. Uwagi zostały przekazane do audiodeskrybera – w ten sposób, dzięki konsultacjom, powstała ostateczna wersja tekstu. Następnie, po ponownym nagraniu lektora, wszystko zostało zmontowane, a gotowy plik z audiodeskrybowaną sztuką umieszczony na stronie audiodeskrybowane.pl oraz udostępniony poprzez Internet. O każdej nowej opublikowanej sztuce Fundacja TVNET informuje osoby zainteresowane na swojej stronie internetowej.
Podsumowaniem prac nad każdą ze sztuk jest premiera audiodeskrypcji do spektaklu w jego macierzystym teatrze. Na spektakl zapraszane są dzieci z dysfunkcją wzroku, nauczyciele, rodzice, opiekunowie. Ważnymi widzami są dziennikarze oraz oficjalni goście, którzy mogą z słuchawką na uchu uczestniczyć w spektaklu i odczuć, na czym polega projekt.
Kluczowym elementem programu było przekazanie wersji finalnej plików dźwiękowych teatrom. Każdy teatr uczestniczący w projekcie dostał licencję na specjalnie przygotowane oprogramowanie do odtwarzania i tworzenia audiodeskrybowanych plików oraz został im wypożyczony na premierę zestaw specjalnych słuchawek dla widzów pozwalających na odsłuchiwanie audiodeskrybowanego tekstu.
Fundacja TVNET prowadzi szkolenia w teatrach, które są partnerami programu. Pracownicy szkoleni są w zakresie korzystania z programu do odtwarzania plików przy sztuce na żywo, jak i w pisaniu tekstu audiodeskrybowanego, tak aby zespoły teatralne w przyszłości same mogły pomyśleć o stworzeniu opisów do swoich przedstawień.
W przeciwieństwie do filmu, który ma zawsze określoną liczbę klatek między kolejnymi wypowiedziami i scenami, w teatrze nie mamy tego komfortu. Zawsze może zdarzyć się coś, co zmieni ramy czasowe sztuki. Fundacja TVNET w ramach projektu przekazuje specjalnym oprogramowanie, które pozwoli teatrom na skuteczną audiodeskrypcję przedstawień, by różnice czasowe nie stanowiły problemu.
Dodatkowo przeprowadzana jest prezentacja audiodeskrybowanych sztuk w dziewięciu ośrodkach dla niewidomych dzieci. Pokazy są połączone z prelekcjami i szkoleniami dla opiekunów, nauczycieli i rodziców, jak używać programu do audiodeskrypcji, jak tworzyć tekst audiodeskrybowany. W programie wizyty jest omówienie prawnych aspektów osób niewidomych w Polsce, szczegółowe zapoznanie kadry ośrodka oraz rodziców i wychowawców z projektem oraz pokazanie jak w pełni korzystać z zasobów strony audiodeskrybowane.pl. Do tego dochodzi również specjalistyczne szkolenie w przygotowanym na potrzeby projektu oprogramowaniu do odtwarzania audiodeskrybowanych przedstawień teatralnych. Szkolenie podzielone jest na dwie tury – najpierw odbywa się instruktarz tyfloinformatyczny, a potem szkolenie z programu i zasad audiodeskrypcji.
Całość projektu podsumuje materiał filmowy poświęcony audiodeskrypcji teatralnej. Będzie on dostępny na stronie audiodeskrybowane.pl.
Projekt jest realizowany w ramach programu Obywatele dla Demokracji, współfinansowanego z Funduszy EOG.
Więcej informacji o projekcie: http://audiodeskrybowane.pl/
