W sercu Mazowsza usytuowany jest mikroregion Urzecze. To wąski, czterdziestokilometrowy pas ziemi nad Wisłą, który bezpowrotnie oddaje miejsce nowym zabudowaniom i odchodzi w przeszłość. Dawne części mikroregionu etnograficznego zwanego Urzeczem – Saska Kępa, Zawady, Siekierki, okolice mostu Południowego – ulegają urbanizacji, procesom migracyjnym, nowoczesności. Postanowiłem sięgnąć do pamięci mieszkańców współczesnego Urzecza, by zachować resztki jego tożsamości – tłumaczy pomysłodawca i kurator wystawy Mariusz Raniszewski.
Prezentowana w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie wystawa czasowa „Nad Wisłą, na Urzeczu” koncentruje się na historii mówionej współczesnych Łurzycoków pamiętających dawne zwyczaje, obrzędy i kulturę materialną. Wystawa pokazuje archiwalne i współczesne fotografie Urzecza i jego mieszkańców, nagrania z opowieściami o życiu na Urzeczu, filmy, stroje, przedmioty codziennego użytku i narzędzia służące np. do obróbki drewna. Na wystawie zobaczymy charakterystyczny motyw na kobiecym stroju wilanowskim z nadwiślańskiego Urzecza, jakim jest czarny haft w floralne ornamenty, dowiemy się na czym polegała udana symbioza mieszkańców z rzeką, jak wyglądały domy budowane na tyrpach, czyli małych wzniesieniach nad Wisłą, podejrzymy też menu oryginalnej, lokalnej kuchni.
Pomysł tej wystawy związany jest z projektem „Zagubiona Dzielnica. Urzecze” sfinansowanym przez m.st. Warszawa. Jeszcze kilka lat temu z okien mojego mieszkania na skraju Siekierek rozciągał się widok na morze zieleni: ogródki działkowe, a potem tereny zalewowe, aż po Wisłę i majaczący w oddali most Siekierkowski. Z czasem, przemierzając dawne uliczki dorożkarzy – Daktylową, Figową, Cytrynową – coraz częściej natykałem się na dźwigi budowlane. Stare Siekierki zaczęły odchodzić w przeszłość, wypełniły je osiedla deweloperskie. A Siekierki to właśnie część Urzecza i tak narodził się projekt i pomysł na wystawę – wyjaśnia Raniszewski.
Dziś po latach zapomnienia Urzecze znów budzi ciekawość badaczy. „Starsi mieszkańcy regionu trafnie zauważali, że tu żyć było trudno, ale się opłacało” opowiada dr Łukasz Maurycy Stanaszek antropolog i badacz Urzecza z Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie, które jako współproducent wystawy zaprezentuje na wystawie archeologiczne artefakty z terenów nadwiślańskich.
Kurator wystawy: Mariusz Jerzy Raniszewski, PME
Grafika: Magdalena Sobolska
Otwarcie wystawy odbędzie się 22 sierpnia (sobota) w godzinach otwarcia Muzeum.
Wystawa potrwa do 11 kwietnia 2021 roku
