opowiada: Małgorzata Litwinowicz
Historia, którą opowiem, jest jedną z najbardziej znanych opowieści litewskich. Żywa w ustnym folklorze, zapisywana skrupulatnie przez etnografów, adaptowana literacko (Oskar Miłosz!), inscenizowana jako balet i musical, realizowana jako filmowa animacja — ma się zaskakująco dobrze. Zaskakująco, bo choć powabna dla współczesnych twórców i twórczyń, jest to opowieść archaiczna, niczym mit zapisany na glinianych tabliczkach — krucha, fragmentaryczna, niejasna. Cóż jest w niej: wężowy król i jego za-świat, kura przebrana za pannę młodą, łąka i rzeka, ludzie przemienieni w drzewa. A może ludzie, którzy po prostu są drzewami.
Piękna jest ta opowieść. Zapraszam.
Małgorzata Litwinowicz — opowiadaczka, historyczka kultury, lituanistka. Pracuje w Instytucie Kultury Polskiej UW, gdzie prowadzi pracę badawczą i zajęcia ze studentami (dotyczące właśnie historii kultury oraz sztuki opowiadania). Jest autorką książek O starożytnościach litewskich (2008) i Zmiana, której nie było. Trzy próby czytania Reymonta (2019), a także autorką tekstów i redaktorką prac poświęconych sztuce opowiadania. Jej najnowszy projekt narracyjny to Historia Jakubowa. Opowieść ludowa chłopska i babska, badawczy — historia kulturowa parków narodowych w Polsce XX-lecia międzywojennego.
www.opowiadam.org
Rhizopolis Joanny Rajkowskej jest podziemnym miastem utworzonym pod lasem przez uciekinierów z powierzchni Ziemi po katastrofie kończącej epokę człowieka. Ich rolę gramy my — widzowie odwiedzający wystawę. Zaaranżowana przez artystkę sytuacja daje nam szansę na zbliżenie się do tajemniczego, cichego podziemnego świata, do życia korzeni drzew, ale także na to, aby na nowo przemyśleć umiejscowienie człowieka w świecie i jego fundamentalną zależność od natury. To zaproszenie do równoległego świata, który może stać się naszym hipotetycznym schronieniem, a być może także szansą na zbudowanie bardziej organicznych relacji z przyrodą.
W obliczu katastrofy niewątpliwie należy przemyśleć świat od nowa, ale w poszukiwaniu inspiracji warto również sięgać „do korzeni”. Przeczucie, że jesteśmy silnie związani z drzewami było wyrażane w mitach, baśniach i pieśniach wielu kultur. Wieczorynki z podziemnego miasta to cykl trzech opowieści o drzewach, zwierzętach i ludziach eksplorujących relacje oparte na współzależności, a nie na dominacji. Opowieści transmitowane będą z przestrzeni Rhizopolis. Opowiadaczki, siedząc pod korzeniami drzew, opowiedzą o chłopcu, którego ciekawość zaniosła do krainy bocianów, o tajemniczej Pani Drzewa i o Egle, królowej węży. Wprowadzeniem do Wieczorynek będzie wykład Małgorzaty Litwinowicz, która sięgając do antropologicznych źródeł, opowie o znaczeniu drzew w tradycji kultury.
