Lokalizacja godna siedziby głównej
Siedzibę Główną Muzeum Archeologicznego w Gdańsku znajdziemy pod adresem ul. Mariacka 25/26. Mieści się ona w jednej z największych i najbardziej reprezentacyjnych kamienic w Gdańsku, znanej jako Dom Przyrodników.
Powstanie kamienicy
Kamienica wybudowana została prawdopodobnie według projektu niejakiego Antona van Obberghena w latach 1597-1599 na zlecenie kupca Hansa Köpego.
Pierwotnie była to kombinacja domu mieszkalnego i składu towarów, z boczną fasadą od strony Motławy wzbogaconą rzadkim w Gdańsku, wielopiętrowym wykuszem (wystający z elewacji fragment budynku) zakończonym podwójnym szczytem.
Wyjątkowa budowla
Cechą charakterystyczną kamienicy jest wysoka na 30 metrów fasada.
Największą jej ozdobę stanowi jednak coś innego – to mieszcząca klatkę schodową, smukła, 36-metrowa wieżyczka wciśnięta w narożnik między elewację północną, a Bramę Mariacką. Wieżyczkę wieńczy piękny, manierystyczny hełm.
To jednak nie koniec architektonicznych atrakcji. Od strony ulicy Mariackiej, zaraz przy wejściu do budynku, znajduje się charakterystyczne wysokie przedproże, dodatkowo ozdobione płytami kamiennymi. Wyrzeźbiono na nich postaci kobiece będące personifikacjami nauk: Astronomii, Geografii, Medycyny i Przyrody.
Skąd wzięła się nazwa „Dom Przyrodników”?
Kamienica swą nazwę zawdzięcza temu, że od 1846 roku stanowiła siedzibę Gdańskiego Towarzystwa Przyrodniczego.
Ciekawostkę może stanowić fakt, iż założycielem Towarzystwa (powstało ono w 1743 roku) był wybitny uczony, Daniel Gralath – późniejszy burmistrz Gdańska.
W nowej siedzibie, czyli naszej kamienicy, Towarzystwo urządziło sale posiedzeń, pracownie naukowe, małe muzeum oraz bibliotekę zawierającą około 20 tysięcy tomów.
Wnętrza zdobiły portrety uczonych, m. in. Mikołaja Kopernika, Mathiasa Nathanaela Wolffa, Daniela Gralatha oraz popiersie Jana Heweliusza, otrzymane w darze od króla polskiego Stanisława Augusta Poniatowskiego.
W 1866 roku na wieży umieszczono obserwatorium astronomiczne (wówczas to miejsce ozdobnego hełmu na jakiś czas zastąpiła obrotowa kopuła).
Muzeum adaptuje kamienicę na swoją siedzibę
Kamienica bardzo ucierpiała podczas II wojny światowej – z całego budynku ocalała jedynie frontowa ściana razem z wieżą. Odbudowano ją w latach 1956-1961, wg projektu Kazimierza Macura, w formie zbliżonej do pierwotnej, na potrzeby nowo-powstałego Muzeum Archeologicznego.
Co znajdziemy dzisiaj w jej wnętrzu?
Dziś trzy pierwsze kondygnacje Domu Przyrodników oraz przylegającą do niego oficynę zajmują wystawy stałe poświęcone w większości pradziejom Pomorza. Z kolei na następnych trzech kondygnacjach oraz w przylegającej do kamienicy Bramie Mariackiej znajdziemy biura i pracownie muzealne.
Nasze wystawy
„Pradzieje Pomorza Gdańskiego” – wystawa prezentuje najdawniejsze dzieje Pomorza Gdańskiego i jest najważniejszą stałą ekspozycją Muzeum. Przybliża odrębny i specyficzny charakter miejscowych społeczeństw pradziejowych.
„Z bursztynem przez tysiąclecia” – wystawa podzielona jest na dwie części.
Pierwsza część dotyczy występowania bursztynu w przyrodzie – poruszane są w niej zagadnienia pochodzenia bursztynu, jego złóż, identyfikacji i odmian.
Druga część poświęcona jest bursztynowi w kulturze – eksponowane są w niej zabytki bursztynowe oraz przedmioty związane z bursztynnictwem rozwijającym się na ziemiach polskich.
„Schorzenia ludności prahistorycznej na ziemiach polskich” – celem tej wystawy jest przybliżenie odbiorcy problematyki związanej ze stanem zdrowia naszych przodków. Pokazane na wystawie eksponaty przedstawiają różne odmiany i zmiany chorobowe od neolitu po czasy średniowiecza.
„1000 lat Gdańska w świetle wykopalisk” – wystawa pokazuje 1000-letnią historię Gdańska na podstawie wykopalisk.
„Tajemnice Doliny Nilu. Sudan. Archeologia i Etnografia” – to wystawa prezentująca nam wyniki wieloletnich badań archeologicznych prowadzonych w dolinie Nilu – Sudanie, a tym samym wprowadzająca nas w egzotyczny, pełen tajemnic świat pradawnej Nubii.
