Układ moczowy jest jednym z najważniejszych systemów w naszym ciele. Odpowiada za utrzymanie równowagi płynów ustrojowych i odprowadzanie moczu, a więc płynu zawierającego bezużyteczne lub szkodliwe dla organizmu produkty przemiany materii. Drogi moczowe powyżej ujścia cewki moczowej powinny być jałowe – i tak jest u zdrowego człowieka. Czasami zdarza się jednak, że wnikają do nich drobnoustroje (głównie bakterie), namnażają się i prowadzą do stanu zapalnego. Zakażenie dróg moczowych może obejmować różne struktury układu (m.in. nerki lub cewkę moczową), jednak większość przypadków zakażenia to zapalenie pęcherza moczowego.
Przyczyny zapalenia pęcherza – zwykle winna jest bakteria
Główną przyczyną zapalenia pęcherza moczowego i innych zakażeń dróg moczowych jest bakteria Escherichia coli (E. Coli), czyli pałeczka okrężnicy. Odpowiada ona prawie za 90 proc. przypadków infekcji. Powszechnie występuje w jelicie grubym, jednak z łatwością może przedostać się z okolic odbytu w okolicę ujścia cewki moczowej, następnie pęcherza, a nawet jeszcze wyżej – do nerek. Z uwagi na budowę anatomiczną zapalenie pęcherza moczowego występuje znacznie częściej u kobiet.
Objawy zapalenia pęcherza moczowego
Do typowych objawów zapalenia pęcherza moczowego zaliczamy:
- ból lub pieczenie podczas oddawania moczu,
- częste oddawanie moczu, nawet w niewielkich ilościach,
- ból podbrzusza.
Do powyższych symptomów mogą dołączyć jeszcze inne, które wskazują już na zakażenia konkretnych części układu moczowego:
- ciemnobrunatne lub czerwone zabarwienie moczu – może wiązać się z zapaleniem błony śluzowej dróg moczowych,
- wysoka gorączka (powyżej 38 st. C), ból w okolicach nerki (lub nerek), nudności, wymioty – może towarzyszyć zakażeniu nerki.
Zapalenie pęcherza moczowego u dzieci – trudne do rozpoznania
Dzieci, zwłaszcza te najmłodsze, nie są w stanie nam powiedzieć, że w ich drogach moczowych dzieje się coś niepokojącego. Zakażenie układu moczowego może u nich objawiać się gorączką, bólem brzucha, wymiotami, brakiem apetytu, rozdrażnieniem. Małe dziecko, które już opanowało umiejętność korzystania z nocnika lub toalety, może zacząć znów się moczyć. Wszystkie te objawy są niepokojące i powinny nas skłonić do jak najszybszej konsultacji z pediatrą.
Leczenie zapalenia pęcherza moczowego – od czego należy zacząć?
Jeśli zaobserwujemy u siebie (lub swoich dzieci) objawy zapalenia pęcherza moczowego, należy zgłosić się do lekarza. W pierwszej kolejności będzie trzeba określić przyczynę dolegliwości, a to jest praktycznie niemożliwe bez wykonania badania moczu (czasami również badania krwi lub badań obrazowych). Zgłaszane dolegliwości oraz nieprawidłowy wynik badania zwykle wystarczą, by postawić diagnozę i rozpocząć leczenie. W sporadycznych wypadkach wykonuje się jednak posiew moczu (który dostarcza informacji o obecnych w moczu bakteriach i ich ilości) wraz z antybiogramem lub badanie fizykalne (w przypadku podejrzenia zakażenia nerki).
Zapalenie pęcherza moczowego – kiedy potrzebny jest antybiotyk?
Jeśli przyczyną zakażenia układu moczowego są bakterie, konieczne jest włączenie antybiotyku. Będzie on dobrany na podstawie antybiogramu, a jeśli nie był on wykonany, lekarz prawdopodobnie zdecyduje się na antybiotyk skuteczny w leczeniu zakażeń wywołanych przez E. coli. Nieco inaczej wygląda leczenie zakażenia dróg moczowych u kobiet oczekujących dziecka – zapalenie pęcherza w ciąży należy leczyć, nawet jeśli nie występują żadne objawy, a na infekcję wskazują jedynie nieprawidłowe wyniki badań. Najbezpieczniejszym wyborem jest wówczas amoksycylina.
W przypadku zakażenia nerki zwykle konieczna jest hospitalizacja i leczenie antybiotykiem (podawanym dożylnie lub domięśniowo).
Naturalne sposoby leczenia zapalenia pęcherza moczowego
Nieleczone zapalenie pęcherza moczowego może prowadzić do groźnych powikłań (takich jak m.in. ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek), dlatego tak ważne jest szybkie rozpoznanie i wdrożenie odpowiedniego leczenia. Antybiotykoterapię, która zwykle jest koniecznością przy zapaleniu pęcherza, możemy jednak wspomagać naturalnie. W czasie infekcji układu moczowego warto:
- wypijać dużą ilość płynów – zwłaszcza letnią wodę (do której możemy dodać sok z żurawiny – niezastąpiony w leczeniu zapalenia pęcherza moczowego) i herbaty ziołowe,
- robić ciepłe kąpiele z dodatkiem naparów ziołowych – ulgę przyniesie rumianek, kora dębu i nagietek,
- stosować leki homeopatyczne – najczęściej wybieranym preparatem jest Cantharis vesicatoria.
Po zakończeniu antybiotykoterapii i wygaśnięciu objawów zwykle nie ma potrzeby wykonywania dodatkowych badań, choć czasami zleca się wykonanie kontrolnego posiewu moczu. Kontrolne posiewy należy również wykonywać u kobiet w ciąży, o których doszło do zakażenia układu moczowego.
