Zabawki ze sznurkiem – Kielce

Jednym z elementów konstrukcji wielu zabawek jest sznurek (lub sznurki), który poprzez różnorodny sposób zamontowania, różnie wprawia zabawkę w ruch lub wzbogaca ją o dodatkowy rodzaj manipulacji . Element ten sprawia też, że zabawki stają się bardziej atrakcyjne. W wielu przypadkach sznurek stanowi integralną część zabawki i czasami jego brak tę zabawę uniemożliwia.

Historia zabawek ze sznurkiem trwa od bardzo dawna i nikt chyba nie wie, gdzie, kto i kiedy po raz pierwszy doczepił sznurek do "czegoś" co moglibyśmy nazwać zabawką i w końcu jak to "coś" wyglądało. Jedno jest pewne, że gdy sięgamy do tego co udokumentowane, widzimy że od czasów starożytnych, sama forma i zasada działania niektórych tego typu zabawek, prawie się nie zmieniła. Zwierzątka na kółkach do ciągnięcia na sznurku, figurki z ruchomymi kończynami, latawce, skakanki, jo-jo stanowią podstawowy zestaw zabawek na świecie dla dzieci w różnym wieku.

Na wystawie składającej się ze zbiorów Muzeum Zabawek i Zabawy prezentujemy szeroką gamę różnorodnych zabawek ze sznurkiem. Są to zabawki polskie i zagraniczne wyprodukowane od lat 50. XX w. – do chwili obecnej. Każda z nich jest oryginalna i na swój sposób łączy element sznurka z zabawką różnicując tym samym jej funkcję. Zabawki te generalnie przeznaczone są dla dzieci, ale dorośli też z przyjemnością po nie sięgają.

Znaczną część wystawy stanowią zabawki wyprodukowane przez polskie Spółdzielnie Zabawkarskie m.in. Spółdzielnię Pracy Przemysłu Zabawkarskiego "Gromada′′ , Spółdzielnię Pracy "Strykowianka" ze Strykowa koło Łodzi , Spółdzielnię Pracy "Podhalanka" z Makowa Podhalańskiego. W nich powstały zabawki przeznaczone do ciągnięcia takie jak: gąsienice, ważki, kotki, jamniki, samochody.

Grupę zabawek ze sznurkiem dla maluchów uzupełniają eksponaty z firm zagranicznych m.in. amerykańskiej "Fisher-Price", francuskiej "Clairbois". Wśród nich znaleźć możemy "królową pszczół" (będącą zarazem najstarszym eksponatem na wystawie ), żółwia, samolot, pajace, zajączka i motyla. Charakterystyczne dla tych zabawek jest to, że poruszając się wydają przy tym dźwięki.

Zabawki przeznaczone dla nieco starszych dzieci pochodzą m.in. z: Zabawkarskiej Spółdzielni Pracy "Puszczykowo" z Puszczykowa, Zabawkarskiej Spółdzielni Pracy "Bajka" z Lublina, Spółdzielni Pracy im. St. Dubois i firmy "Drapinos" z Warszawy. Są to: latawce, skakanki i różnego rodzaju gry zręcznościowe.

Niektóre eksponaty, na pierwszy rzut oka, zdają się mieć niewiele wspólnego ze sznurkiem ponieważ jest on ukryty w środku zabawki. Przykładem jest osiołek na podeście firmy "Straume" z ZSRR.

Sznurkowy dodatek przy zabawkach pojawia się także często w twórczości ludowej. Przykładem tego są zabawki Stanisława Naroga z Żołyni, Adeli Siwek z Leżajska, Mariana Mółki-Gronia z Nowego Sącza, Tadeusza Żaka z Łazów. Wśród nich znalazły się barwne koniki, pukawki, frucki, wiatraczki ,łuki i różnego rodzaju kurki dziobiące.

Na wystawie nie zabrakło też latających bil, diabolo, poi i jo-jo.

Wszystkie prezentowane zabawki spełniają szereg istotnych funkcji w rozwoju dziecka. Wpływają na percepcję, koordynację ruchową i manualną oraz uczą zabawy w grupie.

Kilka ciekawostek o zabawkach ze sznurkiem

zwierzątka na kółkach – już w starożytnym Egipcie ok. 2000 lat p.n.e. wykonywano drewniane zabawki w formie koników, krokodyli czy hipopotamów, które dzięki kółkom i sznurkowi można było ciągnąć po ziemi.

jo-jo – początkowo było bronią myśliwską w formie kamienia z przymocowanym sznurkiem. W Chinach, skąd najprawdopodobniej dotarło do Europy wraz z wymianami handlowymi, znane było już ok. 1000 lat p.n.e. Wizerunki dzieci bawiących się jo-jo zachowały się na greckich wazach sprzed 500 roku p.n.e. Powszechnie używana nazwa jo-jo pochodzi od filipińskiego "yóyo" co oznacza "chodź chodź" albo wróć.

Latawce – ok. 600 lat p.n.e. Chińczycy, poznawszy zasady aerodynamiki, wypuszczali latawce w niebo w celu sygnalizacji wojennej podczas bitew. Latawiec, który poruszał się w odpowiedni sposób, miał określony kolor i kształt, oznaczał konkretne informacje.

hetki – czyli kościane guziki to jedna ze średniowiecznych dziecięcych zabawek. Przez wywiercone w nich otwory przewlekano sznurek. Skręcano go, a później, gdy zostawał rozprostowany – hetki furkotały.

młynek z orzecha – dość powszechna zabawka w okresie renesansu. Do wydrążonego orzecha wkładano patyk. Do dolnego końca patyka przymocowany był sznurek, który z kolei przeciągano przez otwór z boku orzecha. Jeżeli pociągało się za sznurek z odpowiednią siłą wówczas patyk obracał się i sznur nawijał się ponownie. Do wierzchołka wystającego patyka doczepiano malutkie śmigiełka, które dookoła wirowały. Zasada działania "młynka z orzecha" zbliżona była do zasady działania jo-jo.