Blask tysięcy barw we Włocławku

Ekspozycja  prezentuje chińskie i japońskie naczynia miedziane lub mosiężne – talerze, misy, wazony, flakony, puszki, popielnice, kadzielnice – dekorowane barwną emalią. Jest to zaledwie fragment znaczącej kolekcji, którą w 1966 r. hojną darowizną na rzecz Muzeum Okręgowego w Toruniu, zapoczątkował  znany warszawski kolekcjoner Tadeusz Wierzejewski.  Zgromadzone na wystawie najstarsze zabytki to chińskie wyroby pochodzące z czasów panowania dynastii Ming (1368-1644) i Qing (1644-1911). Wyroby japońskie, zdecydowanie dominujące na wystawie, to zabytki z XIX i XX. w. Sztuka kładzenia emalii na wyrobach metalowych, znana w świecie starożytnym (basen Morza Śródziemnego, szczególnie Bizancjum), w XIII i XIV w. dotarła do Chin , Azji Środkowej i Zachodniej, gdzie zadomowiła się na dobre w następnych stuleciach. Poprzez Chiny dotarła do Japonii, gdzie od XVII w. upowszechniła się na większą skalę. Rzemiosło to wymagające od wytwórców niezwykłej cierpliwości i precyzji natrafiło w tych krajach na podatny grunt, osiągając tam prawdziwe mistrzostwo wykonania. Znane są dwie podstawowe techniki emaliowania wyrobów metalowych – technika komórkowa i żłobkowa, czyli rowkowa. Technika komórkowa  polega na tym, że do korpusu pionowo przymocowuje się cienkie blaszane listewki, tworzące rysunek wzoru dekoracyjnego, który następnie wypełnia się odpowiednio dobraną emalią i poddaje procesowi wypalania. Do uzyskania właściwego efektu czynność tę powtarza się wielokrotnie, co w efekcie sprawia, że cała powierzchnia  danego wyrobu jest ornamentowana barwną emalią. W przypadku emalii żłobkowej na powierzchni danego przedmiotu wykonuje się rowki tworzące zarówno wzór, jak i zagłębienia przeznaczone dla emalii. Po wypaleniu naczynie jest polerowane, a wzór ornamentalny, znacznie skromniejszy, zdobi niewielką powierzchnię wypolerowanego metalu. O niepowtarzalnym pięknie wyrobów emaliowanych decydują zarówno precyzja nakładania emalii, jak też kompozycje ornamentalnych zdobień, pośród których przeważają motywy  roślinne i kwiatowe. Są to przedstawienia drzew, ulistnionych gałązek, także z kwiatami lotosu, peonii, irysów,  chryzantem, bardzo często w kompozycji z wyobrażeniami ptaków lub motyli. Motywem zdobniczym są także zwierzęta,  przede wszystkim mitologiczne, smoki, jednorożce oraz boginki. W przypadku kadzielnic występują też formy zoomorficzne,  np. nakrywa z wyobrażeniem łba z rogami, w korpusie naczynia ogon krowy, nóżki w kształcie łap lwa. Prezentowane z odległego geograficznie obszaru i odmiennego kręgu kulturowego zabytki mają na wystawie dodatkowe komentarze. Tablice edukacyjne objaśniają symbolikę występujących na nich ornamentalnych zdobień oraz opisują techniki nakładania emalii. Wystawę dopełniają plansze z kopiami obrazów holenderskich, pozwalające poznać skalę popularności emaliowanych naczyń w Europie w minionych wiekach. Natomiast reprodukcje dawnych fotografii lub obrazów przestawiających rodziny cesarskie i inne osoby z kręgu ich dworów wprowadzają w egzotyczny klimat Państwa Środka i Kraju Kwitnącej Wiśni.

Wystawę w Muzeum Etnograficznym we Włocławku można zwiedzać od 19 czerwca do 16 sierpnia br.

Wystawa przygotowana przez Muzeum Okręgowe w Toruniu

Autor wystawy: Katarzyna Paczuska

Komisarz wystawy: Krystyna Pawłowska