Psychologiczny wpływ przeprowadzki na dziecko
Spojrzenie na przeprowadzkę przez dorosłych i dzieci jest zupełnie inne. To fundamentalna różnica, która decyduje o wpływie tak istotnych wydarzeń na psychikę. O ile dorośli, którzy sami inicjują zmianę miejsca zamieszkania, postrzegają ją w kategoriach korzyści, o tyle dla dzieci jest to destabilizacja życia.
Najmłodsi najczęściej nie dostrzegają zalet przeprowadzki, ponieważ wiąże się ona z wieloma negatywnymi zmianami tu i teraz. Tracą znajomości, które na etapie kilku czy kilkunastu lat są bardzo ważne i kształtują ich kompetencje społeczne. Utrwalona rutyna, jak droga do przedszkola czy szkoły oraz na ulubiony plac zabaw, musi ulec zmianie. Dzieci nie potrafią dostrzec, że dzięki przeprowadzce mogą zyskać np. własny pokój, podwórko do zabawy czy większą przestrzeń – skupiają się natomiast na negatywnych emocjach towarzyszących zmianie.
Przeprowadzka może źle wpłynąć na ich psychikę. Dzieci mogą odczuwać utratę poczucia bezpieczeństwa, stres i lęk przed nieznanym. Zachwianie znanej stabilizacji, która ma duże znaczenie dla prawidłowego rozwoju maluchów, również nie pozostaje bez wpływu.
Jak dzieci mogą reagować na przeprowadzkę?
Reakcje dzieci na przeprowadzkę są zróżnicowane i zależą od wielu czynników:
- wieku dziecka,
- charakteru i temperamentu,
- odczuwanego wsparcia ze strony rodziców lub otoczenia,
- organizacji przeprowadzki.
W zachowaniu i postawie dziecka przeprowadzka może wywołać negatywne zmiany, takie jak:
- smutek,
- drażliwość, a nawet agresja,
- unikanie kontaktu z innymi,
- brak apetytu,
- obniżenie nastroju,
- buntownicza postawa,
- negowanie poleceń rodziców,
- nocne moczenie,
- problemy z zasypianiem i snem.
Małe dziecko nie zawsze rozumie, co się dzieje i dlaczego musi opuścić bezpieczną przystań, jaką może być nawet niewielki pokoik czy kącik w mieszkaniu. Starsze pociechy są w stanie zrozumieć więcej, o ile rodzice z nimi rozmawiają i pozwalają im uczestniczyć w procesie decyzyjnym.
Duże znaczenie dla reakcji dziecka na zmianę miejsca zamieszkania ma jego temperament. Jeśli jest z natury żywiołowe, jego reakcja na niespodziewaną przeprowadzkę również może być gwałtowna. Problemy z posłuszeństwem mogą być próbą zwrócenia uwagi dorosłych na własne potrzeby i trudności.
Wsparcie rodziców jest kluczowe dla zdrowia psychicznego dziecka, nie tylko podczas przeprowadzki, ale w każdej trudnej sytuacji.
Dla utrzymania stabilizacji i rutyny oraz zwiększenia poczucia bezpieczeństwa istotne jest, w jaki sposób zostaną zorganizowane przenosiny – chaotycznie i nerwowo, czy zgodnie z planem, w sposób uporządkowany i spokojny.
Jak dorośli mogą pomóc dzieciom zaakceptować zmiany?
Rola rodziców jest bardzo ważna podczas przeprowadzki. Nawet małe dzieci nie powinny być zaskakiwane ani pomijane w procesie decyzyjnym. To nie tylko kosmetyczna zmiana, ale sytuacja, która wpłynie na życie każdego członka rodziny. Być może pozytywnie, choć dziecko, które nie potrafi myśleć perspektywicznie, nie dostrzega od razu plusów tej sytuacji.
Transparentność wobec dziecka
To rodzice powinni wyjaśnić pociesze powody przeprowadzki i cele, jakie im przyświecają. Maluch, dziecko w wieku szkolnym czy nastolatek nie powinien być marginalizowany także przy wyborze nowego miejsca zamieszkania. Wspólne szukanie domów lub mieszkań, wybieranie elementów wyposażenia i wykończenia włącza pociechę w cały proces przeprowadzki. Sprawia, że staje się jego częścią, a nie tylko osobą, która ma zmienić miejsce zamieszkania.
Podkreślanie zalet przeprowadzki
Otwarta i empatyczna komunikacja z dzieckiem pozwala przedstawić nadchodzącą zmianę w możliwie najlepszym świetle. Na każdym etapie rodzic powinien podkreślać zalety, ale też uspokajać dziecko, że nadal może utrzymywać kontakty z dotychczasowymi przyjaciółmi czy odwiedzać znane miejsca, jeśli to możliwe. Komunikaty nie mogą być jednak oderwane od rzeczywistości.
Jeśli przeprowadzka oznacza zmianę miasta, nie należy obiecywać dziecku, że pozostanie w tej samej szkole, ale można zapewnić, że będzie okazja odwiedzać dawne okolice. Nie wolno składać obietnic bez pokrycia, by nie podważać zaufania pociechy do rodziców.
Przestrzeń dla wyrażania emocji
Warto pozwolić dziecku na wyrażanie emocji, zadawanie pytań, a także okazanie złości, frustracji czy smutku. Ważne jest zaakceptowanie tych uczuć i zrozumienie, że przeprowadzka nie zawsze zostanie przez dziecko przyjęta pozytywnie.
Właściwa organizacja przeprowadzki
Dobrze zorganizowana przeprowadzka, z zaangażowaniem najmłodszych, którzy mogą być odpowiedzialni np. za zaadaptowanie w nowym miejscu domowego zwierzęcia, będzie kolejnym elementem wsparcia podczas tej zmiany.
