Przedstawiamy listę reakcji dzieci na rozwód rodziców oraz listę najczęściej pojawiających się obaw:
Jak dzieci reagują na rozwód rodziców?
- Kiedy dziecko ma 3 do 5 lat
– Twoje dziecko żyje nadzieją, że znów będziecie razem.
– Twoje dziecko ma poczucie, że cię straciło. Może to prowadzić do agresji wobec ciebie, twojego partnera, rodzeństwa, dzieci lub nauczycielek w przedszkolu.
– Poczucie opuszczenia dziecka wzrasta, gdy jesteś zajęty(a) konfliktem, własnym żalem, tworzeniem nowego związku lub walką o byt.
– Twoje dziecko może brać na siebie winę za rozpad waszego małżeństwa – bardzo często dzieci uważają, że swoim zachowaniem doprowadziły do rozwodu rodziców („tatuś odszedł, bo byłem niegrzeczny”).
– Twoje dziecko może wycofać się do wcześniejszych etapów rozwoju, kiedy było malutkie i miało pełną opiekę obojga rodziców; może się to wyrażać w moczeniu się w nocy, brudzeniu majtek, ssaniu kciuka, wzmożonym przytulaniu się.
– Twoje dziecko może przeżywać niepewność i lęk o to, co będzie jutro – przez to miewa kłopoty z zasypianiem, może bać się ciemności, budzić się w nocy z krzykiem.
- Kiedy dziecko ma 6 do 8 lat
– Twoje dziecko może przeżywać przytłaczające uczucie smutku – szlocha, popłakuje.
– Twoje dziecko bardzo tęskni za rodzicem, który z nim nie mieszka.
– Twoje dziecko może odczuwać lęk przed tym, że utraci także rodzica, który z nim mieszka.
– Może złościć się na tego rodzica, którego obwinia za rozpad związku.
– Może czuć, że musi wybierać, wobec kogo być lojalnym – wobec mamy czy wobec taty?
– Wciąż po cichu liczy, że znowu będziecie razem.
- Kiedy dziecko ma 9 do 12 lat
– Twoje dziecko może obwiniać i wyrażać silną złość do rodzica, którego uważa za sprawcę rozwodu. Może odrzucać „złego rodzica”.
– Może przeżywać głębokie poczucie straty, żalu i bezradności.
– Twoje dziecko może wstydzić się przed innymi, tego, co dzieje się w rodzinie.
– Twoje może zachowywać się agresywnie wobec rówieśników, nauczycieli i innych osób. Taka agresja jest próbą rozładowania nagromadzonej złości, lub karaniem kogoś w „zastępstwie” winnego rodzica.
– Twoje dziecko może doświadczać różnych dolegliwości takich jak bóle głowy i brzucha, trudności ze snem.
– Twoje dziecko może utracić wiarę i pewność siebie, co może skutkować gorszymi wynikami w szkole.
- Kiedy dziecko dojrzewa: 13 do 18 lat
– Dziecko może czuć się nadmiernie obciążone emocjonalnym wspieraniem rodzica lub zajmowaniem się młodszym rodzeństwem.
– Dziecko może czuć się zmuszane do podjęcia samodzielnej decyzji, z którym rodzicem chce zostać.
– Dziecko może oczekiwać, że wynagrodzisz mu straty związane z rozwodem, np. materialnie.
– Może czuć się nieswojo widząc rodziców umawiających się z nowymi partnerami, obserwując ich seksualność, może być zazdrosne o nowego partnera rodzica.
– Dziecko obawia się o swoje przyszłe związki, może być nieufne wobec ludzi i wobec trwałości związków między nimi.
– Może przeżywać chroniczne zmęczenie; problemy z koncentracją.
– Może wycofywać się z kontaktów z rodzicami, opłakiwać stratę rodziny, w której spędziło dzieciństwo.
– Może zacząć kraść lub zażywać narkotyki.
- Kiedy dziecko jest dorosłe
– Dorosłe dzieci mogą się czuć zobowiązane do emocjonalnego wspierania rodziców. Tak przeżywany obowiązek opieki nad osamotnionym rodzicem może odbierać im wolność w nawiązywaniu własnych relacji i zajmowania się własnym życiem.
Rozstanie rodziców rodzi też wiele obaw u dzieci. Według badań nad dziećmi w wieku 8-15 lat, których rodzice się rozwodzili, dzieci najbardziej boją się, że:
1. „Mama albo tata powie mi, że rozwód jest przeze mnie”
2. „Moi rodzice zaczną się bić albo krzyczeć na siebie”
3. „Moi krewni będą mówić brzydkie rzeczy o moich rodzicach”
4. „Mój tata powie mi, że nie lubi, kiedy jestem z mamą”
5. „Mama i tata będą się kłócić przy mnie”
6. „Mama będzie brzydko mówić o tacie”
7. „Będę musiała rozstać się z moim pieskiem i różnymi zabawkami”
8. „Mama będzie nieszczęśliwa”
9. „Tata będzie mnie pytać, kto teraz przychodzi do mamy i czy zostaje na noc”
10. „Nie będę wiedzieć, jak powiedzieć o rozwodzie rodziców moim kolegom i znajomym”
Informacje tu przedstawione oparte są na publikacji „Dziecko w rozwodzie. Poradnik dla rodziców” wydanym przez Centrum Mediacji „Partners” Polska. Więcej informacji można znaleźć na stronie www.mediacja.org