Dziecko w szkole demokratycznej traktowane jest z pełnym szacunkiem, ma prawo głosu i decydowania o tym, kiedy i jak będzie zdobywało wiedzę. Wiedza ta nie jest oderwana od rzeczywistości, ma dla dziecka znaczenie i walor praktyczny.
Szkoła demokratyczna to nic innego jak społeczność równych sobie osób, budujących relacje w oparciu o wzajemny szacunek, kierujących swoją własną edukacją w sposób wypływający z ich potrzeb, ciekawości, predyspozycji i zainteresowań.
Oparcie tej społeczności na takich podstawach jak współdecydowanie w sprawie szkoły oraz kierowanie swoją własną edukacją sprawia, że nie przypomina ona typowego środowiska szkoły systemowej. Dużo bardziej przypomina sobotnie popołudnie w gronie rodziny lub przyjaciół, kiedy uczenie się zachodzi przy okazji wykonywania rozmaitych czynności.
Nauka w szkole demokratycznej jest rozumiana jako nabywanie i rozwijanie umiejętności potrzebnych do życia i odbywa się w toku codziennego działania. Obejmuje tzw. umiejętności akademickie i wiedzę z zakresu podstawy programowej, ale nie ogranicza się do nich. Czasem oznacza także oduczanie się – nawyków, które już nam nie służą, postaw, które nie sprzyjają realizacji swoich potrzeb i celów i nawiązywaniu satysfakcjonujących relacji.
W jaki sposób to się dzieje? Co robimy, aby zapewnić warunki dla takiego uczenia się?
Umownie można wyróżnić trzy rodzaje działań, które sprzyjają tworzeniu społeczności osób uczących się:
1. Demokracja szkolna
2. Zajęcia edukacyjne
3. Aranżowanie przestrzeni edukacyjnej
1. Demokracja szkolna
Szczególną funkcję w społeczności pełni mentor. Jest to osoba dorosła zatrudniona na stałe w szkole. Posiada wysokie kompetencje komunikacyjne i pasję. Jest ciekawy świata, umie się uczyć i potrafi dzielić się swoją pasją z innymi. Będąc bezpośrednim opiekunem uczniów, wspiera ich w procesie odkrywania swoich pasji, stawiania sobie celów i ich realizacji. Mentor facylituje proces komunikowania się, budowania społeczności i podejmowania decyzji w szkole.
2. Kolejną formą nauki są zajęcia edukacyjne, wynikające z potrzeb codziennego życia w szkole i ciekawości dzieci oraz dorosłych. W szkole demokratycznej uczą się wszyscy – uczniowie i nauczyciele. Uczenie się trwa całe życie, jest sposobem bycia w świecie a jego podstawą jest doświadczanie codzienności – w kontakcie z sobą, w relacjach z innymi, w podejmowanych aktywnościach. Zajęcia te mogą mieć formę pracy indywidualnej, realizacji projektu, wycieczek, lektury, zabawy lub zorganizowanych lekcji. Wybór formy nauki zależy od indywidualnych potrzeb, predyspozycji i możliwości osoby uczącej się.
3. Trzecim sposobem, w jaki tworzymy warunki do uczenia się z własnej woli jest aranżowanie przestrzeni edukacyjnej. Chodzi tu zarówno o to, by przestrzeń budynku szkolnego sprzyjała pracy własnej i indywidualnej, wspólnemu spędzaniu czasu lub odosobnieniu, jak również o to, by inspirowała do stawiania pytań, poszukiwania i działania. Przestrzeń szkoły jest miejscem spotkania, miejscem dzielenia się wytworami swojej pracy, swoimi przemyśleniami, dziełami plastycznymi, eksperymentami. Może być również miejscem, w którym listy ukryte w ważnych miejscach zachęcają maluchy do nauki czytania i pisania, a zostawione w kuchni pudełko z tortem zmusza do zmierzenia się z ułamkami i dzieleniem (jak podzielić tort równo pomiędzy wszystkich?). Mapy wiszące na ścianie zachęcają do planowania podróży i zgłębiania tajników geografii, obrazy budzą zaciekawienie sztuką, a wszechobecne półki z książkami i miękkie poduszki zapraszają do świata lektury. Zaproszeni goście pokażą różnorodność dróg zawodowych i sposobów życia, a zabawa w chowanego skłoni do obudzenia wyobraźni i kreatywnego myślenia. Spontanicznie zaimprowizowane tańce mogą być najlepszą lekcją WF na świecie, a ogród za domem pozwoli nacieszyć się grami i zabawami ruchowymi na świeżym powietrzu.
Nauka w szkole demokratycznej nigdy się nie zaczyna i nigdy się nie kończy – ma miejsce cały czas.
Centrum Pestka wspiera działania szkoły. Więcej w zakładce „przyjaciele" na stronie www.centrumpestka.pl, lub bezpośrednio na https://www.facebook.com/szkolademokratyczna.krakow