Wystawa prezentuje część kolekcji świętych wizerunków, o proweniencji fabrycznej lub rzemieślniczej, gromadzonej w Dziale Etnograficznym muzeum włocławskiego systematycznie od 1977 r.
Święte obrazy podziwiane w muzealnej sali, jeszcze niedawno były obiektami kultowymi, widomymi znakami żywej wiary przekazywanymi z pokolenia na pokolenie, jako cenne, rodowe pamiątki. Umieszczane w domach wiernych opowiadały o sprawach duchowego świata, o historii zbawienia ujętej w ikonografii czytelnej dla przeciętnego odbiorcy.
Obecnie, gdy zniknęły z horyzontu współczesnej kultury, gdy przez wielu badaczy niesprawiedliwie zaliczane są do wytworów tzw. kiczu – te „przesłodzone" pamiątki duchowego życia przypominają o sobie, ale też niosą wiedzę na temat estetycznych preferencji ich dawnych właścicieli. Oglądane po latach, nadal oddziałują na widza swoją metafizyczną siłą.
Produkowane seryjnie święte wizerunki, tańsze znacznie od obrazów malowanych w warsztatach cechowych (np. olejne na płótnie i inne tzw. „wysadzane" na różnych podobraziach), stawały się pożądanymi dobrami. Od 2. poł. XIX w. ich największymi odbiorcami były dwie społeczne grupy – na wsi, bardziej świadoma swej roli w narodzie, warstwa chłopska, a w miastach proletariat powstały wraz z rozwojem kapitalizmu. To dla nich produkowano dewocyjne przedstawienia różnych świętych.
Ich powszechna dostępność na rynku, wiązała się z rozwojem technik drukarskich ułatwiających wielonakładową i seryjną produkcję. Tematyka wizerunków obejmowała różnorodne przedstawienia Jezusa, zwłaszcza w scenach pasyjnych, Trójcy Świętej, Matki Bożej, Świętej Rodziny, różnych świętych patronów.
Techniki ich wykonywania były różne. Największym powodzeniem cieszyły się wielobarwne oleodruki, dla ludności wiejskiej zwykle papierowe. Dla nabywców o bardziej wysublimowanym smaku drukowano je na płótnie, niekiedy w szlachetnej monochromii (czarno-białe, w sepii). Mieszanymi technikami wykonywano obrazy tzw. collagowe, w których tłem był perforowany papier – kanwa. Na nią nakładano wizerunki odciskane w masie celuloidowej lub naklejano papierowe oleodruki, które opatrywano haftowanymi sentencjami odnoszącymi się do spraw ostatecznych i zdobiono motywami roślinnymi.
W krótkim czasie do zestawu technik związanych z produkcją świętych wizerunków dołączyły reprodukcje (barwne, monochromatyczne) wykonywane na grubym papierze fotograficznym. W XX w. obok popularnych dawniej niewielkich obrazów jednopostaciowych, rozpowszechniły się obrazy wielkoformatowe o szerszej narracji historycznej, na których Święta Rodzina, czy Maryja z Dzieciątkiem przedstawione były na tle krajobrazu Ziemi Świętej. Wystawa w Muzeum Etnograficznym potrwa do 1 czerwca br.
Miejsce wystawy:
Czas trwania wystawy: 18.03.2014 – 01.06.2014
Scenariusz i komisariat wystawy: Krystyna Pawłowska
Oprawa plastyczna wystawy: Magdalena Kolanowska
OFERTA EDUKACYJNA
Lekcje muzealne dla klas III-VI Szkoły Podstawowej i Gimnazjów
ŚW. ANTONI OD ZGUBY BRONI
Opowieść o świętych Pańskich popularnych na wizerunkach, ich żywotach i opiekuńczych zadaniach. Dlaczego św. Antoni od zguby broni, a sól św. Agaty broni od ognia chaty? W jaki sposób tworzone przez wieki legendy wzbogacały żywoty świętych, tworząc rodzaj duchowej beletrystyki dla ludu.
OBRAZ – NIEME KAZANIE
Do niedawna święty wizerunek – dziś telewizor, tablet i wszechobecna prasa. O roli obrazów w upowszechnianiu prawd wiary – święte wizerunki w roli Biblii dla ubogich (Biblia pauperum), ich znaczenie dla duchowego rozwoju wiernych w minionych wiekach.
WYDRUKUJ LUB ZRÓB TO SAM
O tym, jak powstawały dawniej święte wizerunki. Od seryjnej fabrycznej produkcji, a więc różnorodnych druków do obrazów collagowych na tzw. kanwie, z zaleceniem „zrób to sam".
Koszt lekcji: bilet wstępu 3 zł od osoby oraz 20 zł od grupy.
Kontakt: Krystyna Pawłowska, Muzeum Etnograficzne MZKiD
tel. 54 232 30 01; 883 374 664
Warsztaty plastyczne dla grup przedszkolnych, klas I-III Szkoły Podstawowej
PRZYCINANIE, ZWIJANIE, UKŁADANIE – CZYLI BIBUŁKOWE KWIATY ROZKWITAJĄCE W NASZYCH DŁONIACH!
Dzieci dowiedzą się skąd wzięła się tradycja zdobienia wnętrz, np. sztucznymi kwiatami. Poznają dawne techniki wykonywania kwiatów z kolorowej bibuły, ich elementów – łodyg, liści i płatków oraz łączenia pojedynczych kwiatów w tradycyjne ludowe kompozycje tzw. rózgi. Każdy z uczestników wykona samodzielnie kwiat astra, róży, dobierając kolor i wielkość poszczególnych części.
Koszt zajęć: bilet wstępu 3 zł od osoby oraz 40 zł od grupy. Dzieci do lat 7 zwolnione są opłat za bilet wstępu.
Kontakt: Ewa Jabłońska, Dział Edukacji i Promocji, tel. 54 232 30 01; e-mail: edukacja@op.pl
Warsztaty plastyczne dla klas III-VI Szkoły Podstawowej i Gimnazjów
CZARNY OBRAZ NA BIAŁYM TLE – ZABAWA Z GRAFIKĄ
W czasie zajęć uczniowie dowiedzą się na czym polega grafika. Wyjaśnimy pojęcia: matryca, odbitka. Ponadto przybliżymy technikę druku wypukłego – linorytu oraz proces jego powstawania. Uczestnicy podejmą próbę własnoręcznego wykonania pracy graficznej: od zaprojektowania motywu inspirowanego obrazami na wystawie poprzez wykonanie matrycy, aż do powstania odbitki na papierze.
Koszt zajęć: bilet wstępu – 3 zł od ucznia + 5 zł od uczestnika za udział w zajęciach
Kontakt: Ewa Jabłońska, Dział Edukacji i Promocji, tel. 54 232 30 01; e-mail: edukacja@op.pl
Lekcje muzealne i warsztaty prowadzone są od wtorku do czwartku w godzinach od 10.00 do 13.30 po dokonaniu wcześniejszej rezerwacji.
Czas trwania warsztatów od 60 do 90 min., grupa uczestników może liczyć do 25 osób.
Organizatorzy zapewniają materiały