Wraz z wystawą „Każda z nich jest dziełem sztuki…”, przygotowaną przez Muzeum w Gliwicach wspólnie z Muzeum Narodowym w Krakowie, Młoda Polska powraca do naszego miasta i to w wyjątkowej, bo graficznej szacie. W ramach ekspozycji zobaczymy prace najwybitniejszych twórców tej nie tylko literackiej, ale i kulturowej epoki – od Leona Wyczółkowskiego i Józefa Pankiewicza po Stanisława Wyspiańskiego, Ferdynanda Ruszczyca, Jana Stanisławskiego, Wojciecha Weissa i Józefa Mehoffera. Tak się składa, że ci dwaj pierwsi – Pankiewicz i Wyczółkowski – są też „filarami” nowoczesnej grafiki polskiej, której historię otwiera pierwsza (i jedyna) „Teka Stowarzyszenia Artystów Polskich Grafików”, wydana w 1903 r. Teka ta powstała z inspiracji i staraniem Feliksa „Mangghi” Jasieńskiego, kolekcjonera, krytyka, pisarza i mecenasa młodopolskich twórców. Na prezentowanej w Willi Caro wystawie po raz pierwszy publiczność zobaczyć może wszystkie prace zawarte w tej niezwykłej „Tece”.
Graficzno-młodopolski charakter wystawy znalazł odzwierciedlenie w towarzyszącej jej ofercie edukacyjnej. Zarówno tej skierowanej dla osób indywidualnych i rodzin z dziećmi, które zapraszamy na weekendowe wykłady i warsztaty, jak również opracowanej z myślą o grupach przedszkolnych i szkolnych. Podczas lekcji przygotowanych przez Dział Edukacji i Promocji gliwickiego Muzeum nakreślimy artystyczną, literacką i światopoglądową panoramę Młodej Polski, w czym pomogą nam prace jej najwybitniejszych twórców. Będą one także ważnymi punktami odniesienia w wędrówce przez tajemnicze, a momentami wręcz bliskie alchemii uniwersum technik graficznych. Świat Młodej Polski, który jest też kolebką nowoczesnej, polskiej grafiki, odkrywać będziemy zarówno przez idee i dzieła, jak również poprzez osoby. Zapoznamy się bliżej nie tylko z najważniejszymi artystami tego czasu, ale poznamy też osobistość, u której nie tylko oni, ale i kultura polska, w tym: Muzeum Narodowe w Krakowie oraz Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej „Manggha” bardzo wiele zawdzięczają.
Zajęcia przygotowane zostały przez Ewę Chudybę, filozofkę, i Martę Witoń-Jankowską, historyczkę sztuki. Realizowane są od 8 października do 6 grudnia 2024 w Willi Caro, od wtorku do piątku o godz. 09.00 i 11.00. Zapisy: 783 560 006. Koszt zajęć – 1 zł od grupy.
Tematy zajęć:
Młoda Polska – więcej niż modernizm. Panorama epoki
Absolutny „must have” dla wszystkich przyszłych maturzystów (i nie tylko). Zapraszamy na zajęcia w formie wykładu, podczas których przybliżymy zasadnicze tendencje właściwe dla Młodej Polski. Od pochwały sztuki wysokiej po karykaturę, od dekadentów i cyganerii po chocholi taniec z „Wesela” Wyspiańskiego. Od secesji, będącej pierwszym oryginalnym przejawem modernizmu w architekturze, po styl zakopiański wypracowany przez Stanisława Witkiewicza i mający stanowić szczególny wyraz polskości. Od chłopomanii po kawiarnię literacką i kabaret jako nowe, miejskie przestrzenie twórcze. Od krakowskiego „Życia” do warszawskiej „Chimery”. Od japonizmu, symbolizmu i impresjonizmu po wciąż trwający, wielki, (neo)romantyczny spór o „sprawę polską”, o pozostającą w niewoli Rzeczpospolitą. Bo Młoda Polska to o wiele więcej niż tendencje kształtujące europejski modernizm. Podczas zajęć przybliżymy jej swoisty charakter, śledząc recepcję internacjonalnych trendów i ich młodopolskie przekroczenie, o którym zadecydowała dramatyczna sytuacja narodu pozbawionego własnej państwowości.
Do zilustrowania wykładu posłużą nam między innymi grafiki najważniejszych młodopolskich artystów, wśród których znajdą się prace Leona Wyczółkowskiego, Stanisława Wyspiańskiego, Józefa Pankiewicza, Teodora Axentowicza, Józefa Chełmońskiego, Jana Stanisławskiego, Ferdynanda Ruszczyca… Po zakończeniu zajęć zobaczymy je w oryginale, zwiedzając wystawę „<Każda z nich jest dziełem sztuki…>. Początki nowoczesnej grafiki polskiej ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie”.
Zajęcia dla uczniów szkół podstawowych kl. 6 – 8 oraz uczniów szkół ponadpodstawowych.
Technika i sztuka. Młodopolska opowieść o grafice
Czy grafika jest techniką czy dziełem sztuki? Co ma wspólnego z drukiem i z… pismem? Dlaczego w dawnej polszczyźnie grafików nazywano rytownikami? Jeżeli grafikę tworzymy wykorzystując powleczoną farbą matrycę, którą odbijamy na papierze czy innym nośniku, dzięki czemu powstają odbitki, to czy któraś z nich jest oryginałem? Jakie są różnice, a jakie podobieństwa między grafiką a foto-grafią i czy graficzna reprodukcja wielkiego dzieła sztuki – np. fresku „Primavera” Sandra Boticellego – sama może stać się dziełem sztuki? Jakie są techniki graficzne? Czy miedzioryt różni się od drzeworytu tylko materiałem, w którym wykonana jest matryca? Jak nazywają się odbitki próbne i czym litografia różni się od autolitografii? Na te i inne pytania odpowiemy podczas zajęć, a w poznawaniu grafiki jako wyjątkowego narzędzia artystycznego wyrazu oraz całego uniwersum technik graficznych pomogą nam prace najlepszych twróców Młodej Polski, w tym – dwu „filarów” grafiki polskiej: Leona Wyczółkowskiego i Józefa Pankiewicza. Przyjrzymy się też bliżej realizacjom genialnego odtwórcy – Feliksa Jasińskiego oraz pracom Feliksa Jabłczyńskiego, wszechstronnie uzdolnionego – nie tylko w dziedzinie sztuk plastycznych – oryginała, literata, pianisty i chemika, który wynalazł technikę graficzną nazywaną ceratorytem. Dowiemy się również, w jaki sposób do tego odkrycia przyczyniła się antypolska polityka rosyjskiego zaborcy.
Uczestnicy zajęć zwiedzą wystawę „Każda z nich jest dziełem sztuki…”, a w części warsztatowej będą tworzyć własne prace z wykorzystaniem szeregu graficznych matryc i farb.
Zajęcia dla grup przedszkolnych (dzieci od lat 5-ciu) i szkolnych. Treść zajęć modyfikowana w zależności od wieku odbiorców.
„Polski Japończyk” – mecenas młodopolskich artystów. Feliks „Manggha” Jasieński
W 1920 roku krytyk, pisarz i kolekcjoner Feliks Jasieński przekazał krakowskiemu Muzeum Narodowemu swoje liczące ponad 15 tys. eksponatów zbiory, w tym – przedmioty związane z Japonią – m.in. drzeworyty japońskich mistrzów. Po śmierci kolekcjonera (1929) japońskie zbiory nie były wystawiane (czego powodem był m.in. brak miejsca, kolekcja liczyła bowiem ponad 6500 przedmiotów), z wyjątkiem wystawy w krakowskich Sukiennicach w 1944 roku. Wystawę tę zobaczył wówczas 19-letni Andrzej Wajda, który zafascynował się tą sztuką.
W 1987 roku Andrzej Wajda odebrał Nagrodę Kioto (Kyōto-shō). Postanowił całą sumę przeznaczyć na wybudowanie w Krakowie budynku, w którym można by umieścić japońskie zbiory Feliksa Jasieńskiego. Zostało otwarte w 1994 roku jako Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha. Przez pierwszych dziesięć lat istnienia stanowiło oddział Muzeum Narodowego w Krakowie, będąc zarazem miejscem aktywnej działalności Fundacji Kyoto-Kraków im. Andrzeja Wajdy i Krystyny Zachwatowicz. W roku 2005, usamodzielnione decyzją Ministra Kultury, otrzymało status państwowej instytucji kultury, a od roku 2007 działa jako placówka muzealna.
O Feliksie „Mandze” Jasieńskim, bez którego nie byłoby „Teki Stowarzyszenia Artystów Polskich Grafików””, przyjacielu i mecenasie młodopolskich artystów, o kontrowersjach, jakie wzbudzał wśród współczesnych sobie, którzy nazywali go nie tylko „Mangghą”, ale i „Maniakiem”, o jego zapierającej dech w piersiach kolekcji, którą przekazał Muzeum Narodowemu w Krakowie i której „japońska” część prezentowana jest obecnie w krakowskim Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej „Manggha”, opowiemy podczas zajęć. W części warsztatowej zajęć, po zwiedzeniu wystawy „Każda z nich jest dziełem sztuki…”, na której znajdziemy graficzne portrety Jasieńskiego, autorstwa Leona Wyczółkowskiego i Jacka Malczewskiego, będziemy tworzyć własne prace z wykorzystaniem szeregu graficznych matryc i farb.
Zajęcia dla grup przedszkolnych (dzieci od lat 5-ciu) i szkolnych. Treść zajęć modyfikowana w zależności od wieku odbiorców.