Miasto matek
wywiad z dr Patrycją Dołowy, wiceprezeską Fundacji MaMa
Magdalena Grudziecka
MG: Dlaczego "Miasto oczami kobiet"?
PD: Od wielu lat walczymy o przyjazną przestrzeń dla wózkowiczów i osób z małymi dziećmi prowadząc akcje "O Mamma mia! Tu wózkiem nie wjadę". Wiele udało nam się już zmienić przede wszystkim w sposobie myślenia o dostępności przestrzeni dla różnych grup społecznych. Wciąż za mało w praktyce. Ale też wyraźnie widzimy, że sama idea już nie wystarczy. Na przykład projektanci, architekci, urzędnicy po prostu często nie zdają sobie sprawy z tego jak różnorodne mogą być potrzeby użytkowników miast. Co tu mówić o pogodzeniu tych potrzeb. Trzeba ich najpierw wysłuchać. A żeby wysłuchać, to mieszkańcy i mieszkanki miast muszą o tych potrzebach umieć zakomunikować.
MG: Czy potrzeby kobiet dotyczące przestrzeni są inne?
PD: Kwestia przystosowania przestrzeni publicznej do oczekiwań wszystkich grup społecznych jest kluczowa w myśleniu o otwartym, sprawiedliwym i bezpiecznym świecie. Potrzeby są różne. Dlatego działania oddolne, partycypacja mieszkańców w podejmowaniu decyzji dotyczących przestrzeni, słuchanie i branie pod uwagę wielu różnych głosów, uwzględnianie ich w projektowaniu jest niezwykle ważne. Miasta w Polsce projektowane są dla "sprawnych młodych mężczyzn" (a może też nie wszystkie ich potrzeby są uwzględniane?). A Fundacja MaMa skupia się na zmianach, które dotyczą kobiet, czyli ponad połowy użytkowników przestrzeni miejskiej. Chcemy wyodrębnić ich głos, aby wsłuchać się w specyfikę problemów tej jednej spośród wielu grup społecznych. Pracując wiele lat z kobietami (głównie matkami małych dzieci, ale też kobietami w średnim i starszym wieku, chociażby prowadząc projekty międzypokoleniowe) zauważyłyśmy jak wiele jest potrzeb dotyczących grup kobiet, które nie są zaspakajane przy projektowaniu przestrzeni miejskiej. Nie dotyczą one jedynie likwidacji barier architektonicznych, ale wyrównywania szans na różnych innych płaszczyznach (mentalnych), jak również zaspakajania potrzeb estetycznych, poczucia wspólnoty, integracji, odpoczynku, działania, dostępności do zasobów (np. wody) itd. Z kolei rozmawiając z projektantami i twórcami kształtującymi przestrzeń miejską, spotkałyśmy się z refleksją, iż brakuje im rzetelnej informacji i wytycznych opisujących specyfikę potrzeb realizowanych w tej przestrzeni przez kobiety. Chcemy tą lukę wypełnić, tworząc narzędzie służące komunikacji pomiędzy użytkowniczkami miasta a jego twórcami.
M: Dlaczego partycypacja mieszkańców/użytkowników miast w ich projektowaniu jest waszym zdaniem tak ważna?
PD: Szybkość zmian zachodzących we współczesnym świecie manifestuje się w zmieniającym się i ciągle definiowanym na nowo sposobie użytkowania istniejących budynków i przestrzeni miejskich (np. rewitalizacja obiektów poprzemysłowych, czy odzyskiwanie ulic dla ruchu pieszego). Społeczeństwo i poszczególne role społeczne podlegają również zmianom i reinterpretacjom.
Często specyfika przestrzeni miejskiej wymusza zachowania konkurencyjne, gdzie każda jednostka czy grupa społeczna zdeterminowana jest do walki o swoje interesy, kosztem innych grup. Powodem takiego stanu rzeczy jest między innymi brak wpływu społeczeństwa na podejmowanie decyzji na szczeblu lokalnym i nieprzystosowanie myślenia o przestrzeni do potrzeb ludzi.
M: Chcecie wraz z kobietami wypracować rekomendacje dla projektantów, architektów, twórców miasta. Jak się do tego zabierzecie?
PD: Zapraszamy kobiety do udziału w cyklu warsztatów, których celem jest zainspirowanie i zaktywizowanie mieszkanek Warszawy do twórczego myślenia o otaczającej przestrzeni. Warsztaty opierają się na założeniu, że człowiek i tworzone przez niego otoczenie wzajemnie ze sobą oddziałują. Warsztaty mają pomóc zbadać jakie są potrzeby kobiet w kontekście przestrzeni miejskiej – które z nich są zaspakajane, a które nie są, zastanowić się jakie obecnie funkcjonują strategie na zaspokojenie tych potrzeb i poszukać nowych rozwiązań na ich zaspokojenie. To będą też inspirujące spotkania z niezwykłymi ludźmi: artystką Joanną Rajkowską, architektką Olą Wasilkowską, psychologami społecznymi z Uniwersytetu Warszawskiego zajmującymi się emocjonalnymi mapami miast, urbanistką Dominiką Jędrzejczak, varsavianistą dr. Markiem Ostrowskim, pisarką Sylwią Chutnik, kuratorką Katarzyną Haber, aktywistką miejską Joanną Erbel. Nad całością merytorycznie czuwać będzie działaczka Fundacji Justyna Biernacka – architektka specjalistka od ekologicznego projektowania i trenerka psychospołeczna zajmująca się między innymi potrzebami dotyczącymi najbliższej przestrzeni.Warsztaty ruszają 13 kwietnia 2012 r. Będą się odbywały w warszawskiej galerii Apteka Sztuki (Al. Wyzwolenia 3/5). Informacje o rekrutacji na stronie Fundacji: www.fundacjamama.pl
Przestrzeń miejska jest sceną, na której rozgrywa się życie mieszkańców miasta. Szybkość
zmian zachodzących we współczesnym świecie manifestuje się w zmieniającym się i ciągle
definiowanym na nowo sposobie użytkowania istniejących budynków i przestrzeni miejskich
Społeczeństwo i poszczególne role społeczne podlegają również zmianom i reinterpretacjom.
Jako Fundacja skupiamy się na zmianach, które dotyczą kobiet, czyli ponad połowy
użytkowników przestrzeni miejskiej.
- Miasto Oczami Kobiet
Równość szans? Autonomia? Dostępność? Bezpieczeństwo?
Piękno? Poczucie wygody? Chęć odpoczynku? Pamięć?
Czy ich potrzeby są zaspakajane przy projektowaniu przestrzeni miejskiej?
Jak można je komunikować?
Projekt składa się z części warsztatowej i spotkań z inspirującymi gośćmi. Wspólnie z uczestniczkami i gośćmi wypracujemy rekomendacje dla architektów, projektantów, urbanistów, urzędników dotyczących projektowania przestrzeni miejskiej uwzględniające potrzeby kobiet. Chciałybyśmy by taki model komunikacji mógł w przyszłości posłużyć też innym grupom społecznym w partycypowaniu w tworzeniu przestrzeni miasta.
- Wśród gości-inspiratorów będą:
Sylwia Chutnik (pisarka, przewodniczka miejska), Joanna Rajkowska (artystka tworząca w
przestrzeni publicznej), Aleksandra Wasilkowska (architektka interesująca się nielinearnymi
procesami w takich systemach jak miasto, społeczeństwo), Joanna Erbel (aktywistka miejska,
socjolożka), dr Marek Ostrowski (twórca varsavianistyki jako interdyscyplinarnej wiedzy o
mieście), dr Adam Foland (psycholog, specjalista od map emocjonalnych miasta), Katarzyna
Haber (historyczka sztuki, projektantka przestrzeni), Paweł Detko (architekt, członek SARP),
Dominika Jędrzejczyk (urbanistka, członkini Krajowej Izby Urbanistów).