O tym, do jakiego liceum lub technikum trafi uczeń szkoły podstawowej decyduje ilość punktów, które zdobędzie podczas egzaminu ósmoklasisty. Miejsce w wymarzonej szkole można zapewnić sobie także startując w konkursie lub olimpiadzie z matematyki. Wygrana w niej nie musi oznaczać, że dalsza nauka będzie wiązała się z tym konkretnym przedmiotem. Laureat z matematyki może wybrać dowolny profil klasy, nawet humanistyczny. Żeby wygrać konkurs czy olimpiadę konieczne jest jednak odpowiednie przygotowanie, a talent jest tylko jednym z warunków sukcesu. Zanim więc zaczniemy zachęcać dziecko do startu w zmaganiach, warto odpowiedzieć sobie na kilka pytań.
- Czy dziecko lubi matematykę, ma do niej talent i predyspozycje?
Te z pozoru banalne pytania okazują się bardzo ważne, a często wręcz kluczowe. Jeśli dziecko w naturalny sposób wykazuje zainteresowanie przedmiotem dużo łatwiej zachęcić je do nauki. Predyspozycji matematycznych można doszukiwać się już u najmłodszych lat. U przedszkolaków objawiają się one zainteresowaniem zabawą z liczbami, rozwiązywaniem zadań czy zamiłowaniem do gier logicznych. Utalentowane matematycznie starsze dzieci z łatwością opanowują tabliczkę mnożenia, chętnie uczęszczają na lekcje matematyki, chcą poszerzać swoją wiedzę w tym zakresie i oczekują coraz trudniejszych zadań. Ważną wskazówką jest także umiejętność myślenia abstrakcyjnego, wyobraźnia przestrzenna, nieszablonowe myślenie czy kreatywny sposób rozwiązywania problemów.
- Czy dziecko jest przygotowane merytorycznie?
Do wygranej w konkursie czy olimpiadzie, poza talentem matematycznym konieczne jest przygotowanie merytoryczne. Większość konkursów dedykowanych dla uczniów szkół podstawowych opiera się znajomości podstawy programowej z matematyki. Konkursowe zadania wymagają jednak większej kreatywności niż te robione na co dzień w szkole. Warto więc sprawdzić zakres merytoryczny konkursu, a dziecku zaproponować rozwiązanie próbnego testu z poprzednich lat. Możemy to zrobić sami lub skorzystać z pomocy osób, które zajmują się tym profesjonalnie. Przydatne mogą okazać się grupowe kursy przygotowujące do olimpiady, na których zostanie oszacowany poziom przygotowania dziecka oraz jego możliwości.
- Czy dziecko czuje motywację, a rodzic potrafi ją rozbudzać?
Nawet jeżeli dziecko posiada matematyczne zdolności i odpowiednie przygotowanie, start w konkursie może okazać się porażką ze względu na brak wystarczającej motywacji. Chęć do udziału powinna wychodzić przede wszystkim ze strony dziecka, a nie tylko rodziców. To uczniowi powinno najbardziej zależeć na sukcesie. Rolą rodziców ma być umiejętne zachęcanie do nauki, pomoc w poszukiwaniu informacji i materiałów oraz motywowanie do pracy. Jak nikt inny to rodzic wie, co na dziecko działa pobudzająco, a co je zniechęca. Na pewno ważne jest poczucie sukcesu i uznania, nagroda wcale nie musi być jednak spektakularna. Może nią być samo docenienie pracy dziecka czy uznanie po rozwiązaniu kolejnego zadania. Drobne porażki powinno się natomiast traktować jak wyzwanie oraz cel do przezwyciężenia.
- Ile mamy czasu i czy dziecko jest go w stanie poświęcić na przygotowania?
We właściwym przygotowaniu do konkursu czy olimpiady konieczny jest czas. To ile będzie go potrzeba, zależy od tego z jaką bazą dziecko rozpoczyna naukę. Jeśli uczy się systematycznie i ma już doświadczenie z konkursami, może wystarczyć intensywny trening na trzy miesiące przed startem. Przygotowania najlepiej jednak rozpocząć co najmniej rok wcześniej. Równie ważny jak czas przeznaczany na naukę jest czas wolny dziecka i pytanie o to czy będzie w stanie go poświęcić. Często nawet zmotywowani i uzdolnieni uczniowie nie zdają sobie sprawy z tego, ile muszą włożyć pracy w przygotowania. Nieraz dochodzą do tego wyrzeczenia, a samodzielna nauka nie ogranicza się tylko do uczestnictwa w kursach, ale wymaga też pracy w domu.
- Czy jesteśmy przygotowani na sukces i porażkę?
Poza merytorycznym przygotowaniem do udziału w konkursie lub olimpiadzie, dobrze jest przygotować się również psychiczne. Powinni to zrobić zarówno uczniowie, jak i rodzice. Należy zastanowić się nad tym, jaki wpływ będzie miał na dziecko sukces, ale i porażka. Ta ostatnia może okazać się blokadą do dalszej nauki, ale też być trudna dla samych rodziców. Zwłaszcza gdy okazuje się, że decyzja o starcie w konkursie jest wynikiem ich osobistych ambicji. Dziecko można jednak przygotować już wcześniej, zachęcając do udziału w konkursach dla młodszych klas takich jak: Multitest, Alfik, Albus, Kangur matematyczny, Konkurs logicznego myślenia, Leon. Pomoże to poznać odporność psychiczną i sprawdzić czy dziecko jest gotowe do poważniejszych wyzwań.
- Czy my, jako rodzice, jesteśmy gotowi wesprzeć dziecko?
Udział w konkursie czy olimpiadzie jest wyzwaniem zarówno dla dzieci, jak i dla rodziców. W przygotowania powinni być zaangażowani jedni i drudzy. Zadaniem rodzica, poza motywowaniem powinna być logistyka i organizacja przygotowań. Innymi słowy trzeba dziecku stworzyć możliwie najlepsze warunki do nauki. Rodzic, starsze rodzeństwo czy też ktoś ze znajomych mogą się też okazać przydatni w sytuacjach problemowych, wymagających rozwiązania bardziej skomplikowanej kwestii. Najważniejsze jest, by dziecka nie zostawiać samemu sobie.
Udział w konkursach i olimpiadach matematycznych to niewątpliwie spore przedsięwzięcie. Wymaga czasu, zaangażowania, energii, a nieraz też nakładów finansowych. Czy warto? Oczywiście. W końcu dzięki temu nasze dziecko uzyska potwierdzenie swoich predyspozycji, sprawdzi swoje umiejętności i będzie mogło się z większą łatwością dalej rozwijać w tym kierunku – dodaje dr Anastasiya Derkachova z Pracowni z Oknem na Świat.