Borelioza to prosta choroba, którą można wyleczyć, jednak najważniejsza jest szybka reakcja. Jeśli więc u dziecka pojawi się charakterystyczny rumień po kleszczu, należy bezzwłocznie udać się do lekarza, który wykona niezbędne badania i zastosuje odpowiednie leczenie.
Jak donosi serwis OKO.Press, kleszczom w Polsce żyje się coraz lepiej. Gdy w 1999 roku odnotowano około 800 przypadków boreliozy, tak w 2017 roku było ich już 21,5 tys. W ciągu 20 lat drastycznie wzrosła liczba zachorowań na boreliozę, co jest wynikiem zmian klimatycznych dotykających również Polskę. Tym bardziej rodzice po każdym spacerze i zabawie na powietrzu powinni sprawdzać skórę dziecka i upewniać się, że nie ma na niej kleszcza. Jeśli się pojawi, należy go niezwłocznie i delikatnie usunąć, a następnie sprawdzać, czy nie pojawia się rumień po kleszczu. Ponadto powinni być bardziej wyczuleni na zachowanie dziecka, bo borelioza może dawać niestandardowe objawy jak brak koncentracji, nadwrażliwość na dźwięk i światło, problemy z nauką czy objawy ADHD.
Rumień po kleszczu
Najbardziej charakterystycznym objawem choroby jest rumień, czyli rozległe zaczerwienienie w kształcie okręgu. Rozwija się często wokół miejsca wkłucia kleszcza (po jego wyjęciu), jak i może powędrować do innych części ciała, stąd mówi się często o wędrującym rumieniu po kleszczu. Należy przy tym pamiętać, że samo usunięcie kleszcza nie zapewnia ochrony przed boreliozą – objawy w postaci wysypki lub zaczerwieniania mogą pojawić się nawet do 28 dni u dzieci, zatem należy bacznie obserwować miejsce po ukłuciu i codziennie sprawdzać skórę.
Rumień z początku wygląda jak grudka lub plama o średnicy co najwyżej 5 centymetrów. Najczęściej ma kształt pierścienia o nierównomiernym kolorycie, a jego brzegi są bardzo ograniczone. Co ważne, jest niebolesny i nieswędzący. Niestety nawet u 50% osób, u których rozpoznano boreliozę, w wywiadzie lekarskim nie stwierdzono obecności rumienia. Specjaliści zaznaczają, że może to być po prostu przeoczenie, zwłaszcza że w przypadku dzieci jest tendencja do pojawienia się rumienia w innym miejscu, przez co rodzice i samo dziecko nie wiążą go z atakiem kleszcza.
Jeżeli choroba z Lyme – bo taką nazwę ma borelioza – nie zostanie szybko i sprawnie rozpoznana, później jej objawy mogą być zbagatelizowane i niepowiązane z kleszczem. Takimi objawami są na przykład dolegliwości stawowe, grypopodobne, porażenie twarzy czy inne zmiany na skórze, które przypisywane są innym chorobom i stosuje się leczenie, które często okazuje się nieskuteczne.
Badania na boreliozę u dzieci
Mało kto zdaje sobie sprawę, że borelioza u dzieci może być wrodzona. Wtedy do zakażenia doszło jeszcze w łonie matki – na szczęście są to rzadkie przypadki. O boreliozie mówi się najczęściej w kontekście ukąszenia przez kleszcza, które obserwowane jest w okolicy głowy, zgięcia stawów rąk i nóg. Kleszcz przenosi bakterie odpowiedzialne za chorobę, z czego najpopularniejszą jest bakteria Borrelia burgdorferi przenoszona przez kleszcze z rodzaju Ixodes ricinus (kleszcz pospolity).
Jak sprawdzić, czy dziecko zostało zarażone boreliozą? Zaraz po ukąszeniu przez kleszcza można wykonać badanie na boreliozę polegające na wykryciu DNA bakterii odpowiedzialnej za tę jednostkę chorobową. Nie jest jednak refundowane przez NFZ, a koszt takiego badania w prywatnym laboratorium wynosi około 200 zł.
Standardowym refundowanym badaniem jest badanie krwi pod kątem obecności przeciwciał (IgG, IgM), które wykonuje się po 4-6 tygodniach od ukąszenia dziecka przez kleszcza. Jeżeli wynik jest pozytywny lub wątpliwy, wówczas wykonuje się dodatkowe badanie metodą Western-blot.
Więcej o tym, jak wygląda diagnozowanie i jakie badania na boreliozę się wykonuje, sprawdzisz na stronie: https://www.kleszcze.info.pl/borelioza. Warto dodać, że współczesna nauka i dostępne testy niestety nie pozwalają w 100 proc. wykluczyć ani potwierdzić boreliozy. Jednak mogą być sygnałem, że dzieje się coś niepokojącego i ukierunkować leczenie na boreliozę.
Jak wygląda leczenie boreliozy?
Leczenie rumienia po kleszczu polega na podaniu antybiotyku. Podstawą zastosowania antybiotykoterapii jest rozpoznanie rumienia wędrującego lub innej postaci boreliozy. Lekarz bierze pod uwagę wiek i wagę dziecka, przy czym najmłodszym podaje się najczęściej doksycyklinę lub amoksycylinę przez 14–21 dni. Przy zażywaniu antybiotyków warto pamiętać o przyjmowaniu probiotyków oraz stosowaniu diety bogatej w białko.
Według obowiązującej w Polsce procedury IDSA (Amerykańskiego Towarzystwa Chorób Zakaźnych) antybiotykoterapię powinno się stosować przez dwa do trzech tygodni i uważa się, że jest raz na zawsze zwyciężona. Jeżeli pacjent jednak źle się czuje, co jest przypisywane zespołowi poboreliozowemu, wówczas stosuje się leczenie objawowe.
Dr John Lambert, który jest konsultantem chorób zakaźnych w szpitalu Uniwersyteckim Mater Misericordiae i profesorem w UCD School of Medicine and Medical Science w Dublinie, zaznacza, że sama borelioza nie jest najbardziej niepokojąca w przypadku ukąszenia przez kleszcza. W wywiadzie dla PAP zaznaczył, że „choroby odkleszczowe są bardzo skomplikowane. Kleszcz może zarazić nas nie tylko bakterią Borrelia burgdorferi, ale też wieloma innymi organizmami chorobotwórczymi”. Zamiast o zespole poboreliozowym woli mówić o infekcji, którą można wyleczyć wystarczająco długą antybiotykoterapią – która może trwać od pół roku nawet do roku – połączoną z jednoczesnym wzmacnianiem układu immunologicznego. Taki sposób leczenia boreliozy promuje stowarzyszenie ILADS, czyli Międzynarodowe Towarzystwo ds. Boreliozy i Chorób z Nią Powiązanych, którego jest przedstawicielem. Tutaj kluczem jest sam pacjent, którego leczy się do momentu aż poczuje się lepiej – może to trwać trzy tygodnie lub trzy miesiące, czasem dłużej.
Na te objawy boreliozy u dziecka uważaj!
Rumień po kleszczu to nie jedyny objaw boreliozy. Wprawdzie jest najczęstszy, ale w przypadku dzieci może być nawet niezauważony, zwłaszcza jak dziecko jest skore do zabaw i często ma różne zmiany skórne i siniaki. Amerykańscy badani, na których powołuje się serwis PoradnikZdrowie.pl, wykazali, że rumień dotyczy zaledwie 10% dzieci. Dlatego ważna jest czujność i zwrócenie uwagi na inne niepokojące objawy, które zwykle pojawiają się w czasie do 14 dni od ukąszenia.
Objawami boreliozy u dziecka mogą być: gorączka, dreszcze, bóle głowy, mięśni i stawów; apatia i drażliwość, szybkie męczenie się, brak energii do zabawy, problemy z nauką, ospałość i mała aktywność ruchowa. Mogą pojawić się również problemy ze snem oraz nadwrażliwość na dźwięk i światło.
Na koniec warto uspokoić: borelioza u dzieci jest wyleczalna. Potwierdzają to liczne badania, jednak decyduje o tym szybko podjęte leczenie. Tylko wtedy dziecko szybko wróci do zdrowia, dlatego tak ważna jest czujność i obserwowanie, czy nie pojawia się rumień. W razie zaobserwowania niepokojących objawów po ugryzieniu przez kleszcza należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem, który zastosuje odpowiednią diagnostykę i leczenie na wypadek boreliozy.
Źródła:
- https://oko.press/kleszczom-w-polsce-zyje-sie-coraz-lepiej-przez-globalne-ocieplenie-infografiki/
- https://zdrowie.tvn.pl/a/rumien-wedrujacy-po-kleszczu-ile-sie-utrzymuje-jak-wyglada
- https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/choroby-pasozytnicze/borelioza-u-dzieci-objawy-diagnostyka-i-leczenie-aa-AmQ6-wK4J-qMwn.html
- https://zdrowie.tvn.pl/a/kiedy-zrobic-badanie-na-borelioze-rodzaje-badan-ceny-testow
- https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/choroby-zakazne/borelioza-objawy-i-leczenie-boreliozy-aa-6eMk-Jknh-Z32E.html
- https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/choroby-pasozytnicze/borelioza-u-dzieci-objawy-diagnostyka-i-leczenie-aa-AmQ6-wK4J-qMwn.html
- http://wyborcza.pl/TylkoZdrowie/7,137474,23203369,borelioza-to-prosta-choroba-i-latwo-sie-ja-leczy-ale-niektorzy.html