Np. owady ‘przeczekują’ chłody w formie jaj czy poczwarek; ropuchy i żaby – zagrzebują się w mule na dnie zbiorników wodnych i zapadają w głęboką hibernację.
Gdy słyszymy hasło „sen zimowy”, pierwszym zwierzęciem jakie przychodzi nam na myśl najczęściej jest niedźwiedź.
Od misia zacznijmy poznawanie ssaków, które przesypiają zimę.
Najczęściej spotykanym niedźwiedziem w Polsce jest niedźwiedź brunatny. Zamieszkuje on górskie lasy, znajduje schronienie w pieczarach, zaroślach i wykrotach. W swej kryjówce zwanej gawrą zimuje długo, lecz nie zapada w całkowite odrętwienie i od czasu do czasu się budzi. W okresie zimy, od grudnia do lutego samica rodzi od 2 do 4 młodych, które przez pierwsze 4 tygodnie są ślepe. Małe wychodzą po raz pierwszy na powietrze wiosną.
Popielica
Inaczej znosi zimę mała puchata popielica żyjąca w lasach liściastych, dużych parkach, ogrodach. Zakopuje się metr pod ziemią, zwinięta w kłębek i zapada w sen osłonięta mchem i liśćmi, gdy tylko pojawią się pierwsze przymrozki. Budzi się dopiero w maju, czasem w czerwcu. Temperatura jej ciała spada do 1 stopnia Celsjusza, uderzeń serca i oddechu prawie nie słychać. Przerwy między oddechami mogą trwać około 1 godziny. Podobnie zachowują się krewniacy popielicy: żołędnica, koszatka, orzesznica, jeż czy inne ssaki owadożerne.
Koszatka
Koszatka śpiąca od października do kwietnia pod korzeniami starych drzew często ginie, czasem zasypia też w dziuplach. Na zimę gromadzi zapasy, które zjada po obudzeniu się.
Chomiki
Chomiki są dobrze znanymi gryzoniami, gdyż często hodujemy je w domu. Chyba najpopularniejszy jest chomik syryjski, o rudym futerku. Gdy temperatura otoczenia spadnie poniżej 6 stopni Celsjusza, zapada w stan hibernacji. Budzi się dość często, by posilić się wcześniej zgromadzonymi ziarnami. Potrafi nagromadzić w swojej norze do 15 kg zboża oraz pociętych w plasterki buraków, marchewek i ziemniaków.
Świstaki
Świstaki mieszkają pod ziemią w norach, gdzie zakładają całe osady. Zimą zatykają wylot nory korzeniami i trawą. Przed zapadnięciem w długi sen zimowy, trwający od września do kwietnia, intensywnie żerują. Żywią się wyłącznie roślinami, nadziemnymi pędami, bulwami i korzeniami. Jesienią robią szczególnie duże zapasy, żeby móc zgromadzić odpowiednią ilość tłuszczu niezbędną do przetrwania zimy.
Bobak
Ciekawym gryzoniem jest bobak- należący do rodziny wiewiórek, spokrewniony ze świstakiem. Również bobak żyje w norach, w gromadach. Śpi około 6 miesięcy. Niestety jest to gatunek zagrożony, bo człowiek poluje na niego dla cennego futra i sadła. Myślę, że warto czasami zastanowić się zanim kupimy futro…
Jeż
Jeż. W klimacie umiarkowanym zapada w sen zimowy, zagrzebany w stertach opadłych liści. Wbrew panującej wśród ludzi opinii te małe kolczaste zwierzątka nie jedzą jabłek. Są natomiast owadożerne.
Nietoperze
Nietoperze to jedyne latające ssaki. W strefie umiarkowanej nie są one w stanie zdobyć wystarczającej ilości pożywienia. Niektóre gatunki emigrują w cieplejsze strony, inne zapadają w głęboki letarg. Jednak w okresach ocieplenia mogą się przebudzić, by polować na jakieś owady. Gromadzą się w miejscach snu około października i listopada. Wybierają siedliska o dużej wilgotności powietrza, co chroni je przed utratą wody. Jest wiele gatunków tych ssaków np. Nocek Bechsteina, Nocek Duży, Borowiec Wielki, Podkowiec Duży, Podkowiec Mały, Mroczek Posrebrzany i inne.
Płazy
Płazy jako zwierzęta zmiennocieplne przesypiają zimę w ukryciu, na dnie zbiorników, gdzie zagrzebują się w ziemi. Wiosną, gdy robi się cieplej, powracają do czynnego życia. Do płazów zaliczamy m.in. ropuchę zieloną, ropuchę szarą, żabę moczarną, żabę śmieszkę, salamandrę plamistą, traszkę karpacką, traszkę zwyczajną, traszkę grzebieniastą.
Gady
Do gadów należą krokodyle, węże, jaszczurki, żółwie lądowe i wodne oraz dinozaury z dawnych epok. Jednak nie wszystkie z nich zapadają w sen zimowy (oczywiście nie piszę o dinozaurach). Te żyjące w krajach chłodniejszych zasypiają na zimę i budzą się w momencie przyjścia wiosny.
Jaszczurki
Jaszczurkę Zwinkę możemy spotkać na terenie całej Polski na nasłonecznionych skarpach, polanach. Mieszka w jamach, norach gryzoni, pod kamieniami lub korzeniami. Jej sen zimowy trwa od października do marca.
Jaszczurka żyworodna zasypia we wrześniu lub październiku, budzi się w marcu lub kwietniu.
Anakonda Zielona
Jako ciekawostkę przytoczę Wam zwyczaje pewnego węża z rodziny dusicieli – Anakonda Zielona – zamieszkująca w dorzeczu Amazonki i Orinoko przed okresem godów zapada w sen zimowy. Pomimo tego, że nie występuje w tamtych stronach świata zima (w grudniu i styczniu opady deszczu są nieco mniejsze). Węże te chowają się do głębokich jezior, gdzie czerpią powietrze z wielkich pęcherzy powietrza.
Sen to zdrowie
Mam nadzieje, że ta krótka charakterystyka zwierzątek rozbudziła wewnętrzną ciekawość dotyczącą tego tematu. Pamiętajmy, że tak jak dla człowieka tak i dla zwierzaka sen jest bardzo ważny dla zdrowia, regeneruje organizm, pomaga zebrać siły. Dlatego też widząc drzemiącego jeża czy żabę, nie przeszkadzajmy we śnie. Przecież my także jesteśmy niezadowoleni, gdy ktoś nas budzi np. gdy musimy wstać do przedszkola czy szkoły.