Świat drapieżników z równin

Dlaczego lwy są skutecznymi myśliwymi?

Lwy, w odróżnieniu od wilków, nie żyją w stadach, ani nie są samotnikami, jak lamparty czy gepardy. Drapieżniki te żyją w grupach rodzinnych – najsilniejszemu samcowi podlegają inne samce i kilka spokrewnionych samic.
Trzej lub czterej członkowie grupy wyruszają razem na łowy, co w grupie kotów, które z reguły są samotnikami. Samotny myśliwy, taki jak na przykład gepard, musi codziennie polować, by nakarmić młode, które pozostawia na czas łowów bez opieki.

Współpracujące ze sobą lwy mogą upolować więcej, a ich łupem padają nawet największe zwierzęta: kilkusetkilogramowy bawół, hipopotam czy młody słoń, który odłączył się od rodziców. Lew potrzebuje średnio 5-7 kilogramów mięsa dziennie, choć zwykle dni obżarstwa przeplatają się u niego z dniami głodówki.
Jeśli polowanie się nie uda, lwy odbierają zdobycz innym zwierzętom. Na widok zbliżających się lwów hieny i lamparty wycofują się, sępy zaś odlatują. Grupa lwów dzieli się zdobyczą, a gdy jedne odchodzą do wodopoju, inne pilnują jedzenia.

Jak atakuje krokodyl?

Typowym sposobem szukania zdobywcy jest patrolowanie terenu. Tak polują lwy i inne duże koty. Krokodyl stosuje inną metodę, czeka na ofiary przychodzące do wodopoju. Na lądzie krokodyle poruszają się z trudem, za to w wodzie są bardzo sprawne. Czekają zanurzone, tylko ich oczy i nozdrza wystają ponad powierzchnię. Gdy antylopa zaczyna pić, krokodyl chwyta ją za pysk. Machnięcie potężnego krokodylego ogona sprawia, że antylopa traci równowagę, zostaje wciągnięta pod wodę, a potem wywleczona na brzeg.

Dlaczego ptaki lecą do ognia?

Dla szakali i hien krążące sępy są drogowskazem do padlin. Nie tylko te zwierzęta kojarzą pewne sygnały z możliwością zdobycia pożywienia. Niektóre drapieżniki przyciąga dym płonących traw. Uciekające przed ogniem owady, jaszczurki i gryzonie stają się bardzo łatwym łupem ptaków. Żołny i kraski siadają wówczas na wysokich drzewach, by podlatując chwytać owady wypłoszone przez płomienie. Myszołowy l kanie nurkują nawet w kłęby dymu i chwytają większe owady. Gdy wypalona ziemia stygnie, marabuty zbierają ciała jaszczurek, gryzoni i innych ofiar pożaru.

Deszczowe chmury także są znakiem odczytywanym przez drapieżniki. Podczas deszczu roją się termity, owadożerne sokoły mają więc wówczas okazję do obfitej uczty. Żaby i ropuchy wychodzą w deszczu szukać owadów, ale jest to pora niebezpieczna również dla nich, ponieważ same mogą wtedy zginąć w ptasich gardłach.

Dlaczego drapieżnego ptaka nazwano sekretarzem?

Dorastający do 90 centymetrów wysokości sekretarz ma na głowie ozdobne pióra, wyglądające jak gęsie pióra wetknięte za uszy, a jego ciemnoszaro-białe upierzenie przypomina strój urzędnika.
Ten drapieżny ptak szuka zdobyczy na ziemi, poluje na węże, owady i gryzonie. Sekretarz wyróżnia się upierzeniem, natomiast w jego zwyczajach nie ma nic wyjątkowego-jest tylko jednym z wielu skrzydlatych drapieżców afrykańskich równin. Podobnej zdobyczy szukają dzioborożce abisyńskie, żyjące w niewielkich stadach ptaki wielkości indyka, obdarzone niezwykle niskim głosem. Orzeł wojownik jest tak duży, że potrafi upolować cielę antylopy impala. Kuglarze unoszą się ponad sawanną i oblatują codziennie 500 kilometrów kwadratowych w poszukiwaniu zdobyczy lub padliny. Gadożery specjalizują się w polowaniu na węże i jaszczurki, ale nie gardzą też żabami, gryzoniami i ptakami. Bieliki afrykańskie atakują z powietrza ryby, a czasem ptaki wodne. Sowa rybiarka łowi ryby.

W jaki sposób zwierzęta chronią się przed drapieżnikami?

Pawiany, które żyją na ziemi, szukają bezpieczeństwa w grupie i dlatego zbierają się w gromady po 100-200 sztuk. Agresywne samce potrafią przepędzić mniejsze drapieżniki, takie jak likaony; natomiast przed większymi drapieżnikami chroni grupę specjalny system ostrzegania. Alarmujące okrzyki zależą od rodzaju niebezpieczeństwa: gepardy postrzegane są jako niewielkie zagrożenie, lamparty często zabijają obrońców z pierwszej linii, lwy natomiast wywołują zupełną panikę-małpy z krzykiem uciekają na drzewa. Antylopy i zebry pasą się często w pobliżu pawianów i uciekają, gdy słyszą ich alarm. Pawiany natomiast korzystają ze znakomitego węchu kopytnych i na widok uciekających zebr lub antylop same są gotowe do ucieczki.
Rozwinięty przez pawiana system ostrzegania jest tylko jednym z wielu zabezpieczeń przed drapieżcami, dla których zabicie ofiary jest przecież sprawą życia i śmierci. Powodzenie polowania zależy często od przypadku. Niektórzy drapieżcy chybiają szczególnie często. Aż 95 procent ataków małego sokoła drzemlika na inne ptaki kończy się niepowodzeniem.

Czy wszyscy mięsożercy polują?

Wędrujące gromadnie hieny zjadają resztki ofiar upolowanych przez drapieżniki. Hieny są czujnymi zwierzętami o dobrze rozwiniętym wzroku, węchu i słuchu. Ich mocne szczęki potrafią kruszyć grube kości i szarpać mięso. Dopiero niedawno zaobserwowano hieny polujące samodzielnie.
Wiele innych mięsożerców również żywi się padliną. Z reguły psy są mniej wybredne niż koty i częściej zadowalają się padliną. W Afryce żyją dwa rodzaje psów: likaony i szakale. Likaony polują w stadach do 60 osobników; zabijają nawet tak duże zwierzęta, jak gnu i nie boją się lwów. Zwykle jednak zadowalają się gryzoniem albo resztkami ofiar upolowanych przez lamparty czy gepardy. Szakale natomiast wędrują samotnie, parami lub rodzinami i chociaż potrafią upolować gazelę często żywią się padliną. Mięsożercy to zatem nie tylko łowcy – to także zwierzęta sprzątające padlinę.

Artykuł udostępniamy dzięki uprzejmości Autora – Pana Pawła Wiśniewskiego.

Przeczytaj także recenzję książki Zwierzaki cudaki

Polecamy również Zwierzęta świata  oraz Afryka Kazika