Powrót do korzeni: kostka jako głos przeznaczenia
Historia i pochodzenie kostki nadal nie są wyjaśnione do końca. Jednakże nie podlega dyskusji, że już wtedy, tysiące lat przed narodzinami Chrystusa, tak jak dziś kostek w grach używano kości, muszli i patyczków. Co ciekawe używano ich także do przepowiadania przyszłości i podejmowania decyzji. Kostka sześcienna, jaką znamy obecnie, pojawiła się po raz pierwszy jako cześć gier planszowych w starożytnym Egipcie i Mezopotamii. Używano jej w znanej z tego okresu grze typu „wyścigi”, gdzie gracze używali kości do ukończenia biegu z konkretną liczbą pionów. Gra miała znaczenie symboliczne. Plansza i piony reprezentowały życie i osobowość gracza, a kości jako element szczęścia i losu decydowały o przebiegu gry. Wierzono, że rzut kością był głosem boga, który rozstrzygał o biegu życia gracza. Gracz wygrywał grę wyłącznie dzięki łasce bogów.
Gry wyścigowe znane ze starożytnego Egiptu i Mezopotamii uważa się za prekursorów późniejszych gier takich jak hinduskie „parcheesi” z XVI w., czy nowoczesny klasyczny Chińczyk.
Od tryktrak’a po szachy: strategiczne gry planszowe w starożytności i średniowieczu
Gry losowe i w kości były bardzo popularne w starożytnej Grecji i Rzymie. Z czasem dokładano do nich coraz więcej elementów taktycznych i strategicznych, które wpływały na szybką popularność nowej gry. Przykładem ówczesnej kombinacji elementów strategicznych oraz zrządzenia losu w wyniku rzutku kostką były „Ludus duodecim scriptorum” oraz „Alea”. Historycy uważają obie te gry za przodków nowoczesnego tryktraka. Kości były najprawdopodobniej integralną częścią tych gier, ale z biegiem czasu pojawiały się nowe gry planszowe, w których nie używano już kostki do wpływania na przebieg gry. Przykładami są pochodzące ze średniowiecza chińska gra „go”, szachy z Indii oraz warcaby z południowej Francji.
Gry odzwierciedleniem czasów: upowszechnienie gier planszowych w XIX i XX wieku
Przez wiele lat zaawansowane wersje gier planszowych były zarezerwowane dla klas wyższych społeczeństwa. Działo się tak aż do drugiej połowy XIX wieku, gdy coraz więcej ludzi w Europie i Ameryce zaczęło dysponować zarówno czasem na granie, jak i środkami na zakup gier. W tym właśnie okresie pojawił się i rozwinął rynek gier planszowych. Nowe gry i pomysły rodziły się w wyniku aktualnych wydarzeń. I tak na przykład, między końcem XIX wieku a połową XX wieku w Niemczech i Francji pojawił się szereg realistycznych gier strategicznych oraz gier o podboju świata, podobnych do dzisiejszej gry „Ryzyko”. W ówczesnych salonach i bawialniach często mobilizowano wojska i zdobywano kraje na bogatych w szczegóły planszach. Na początku XX wieku pojawiła się w Ameryce gra, która do dziś podbija świat. To oczywiście – „Monopoly”. To gra w całości poświęcona zdobywaniu władzy i bogactwa, która jak na ironię, stała się popularna w czasie wielkiego kryzysu lat trzydziestych.
Gry planszowe dziś: kostki, strategia i serie tematyczne
Mimo rosnącej konkurencji ze strony internetu i konsoli do gier multimedialnych oraz wirtualnych, gry planszowe cieszą się co raz większą popularnością. Sukces ten częściowo zawdzięczają stale rosnącej na rynku liczbie projektowanych gier, zwłaszcza tematycznych. Przykładem jest gra „Osadnicy z Catanu” i liczne jej aktualizacje oraz kontynuacje, które doczekały się przez lata prawdziwych fanów na całym świecie. Nowe gry tematyczne nie tylko przenoszą graczy w realistyczne, historyczne miejsca, ale również w cudowny świat fantasy. Przykładem gier które łączą najnowsze trendy z elementami historycznymi są zapewniające różnorodność fabuły i edukacyjną zabawę, planszowe gry LEGO.