Już od najmłodszych lat kontakt z muzyką pozytywnie wpływa na rozwój dziecka, a naukę gry na instrumencie można rozpocząć już przed ukończeniem pierwszego roku życia. Nawet przed rozwinięciem mowy, dzieci są w stanie nauczyć się poczucia rytmu. Neurony osób, które uczyły się gry na instrumencie przed ukończeniem 7 roku życia wykazują silniejsze właściwości łączenia prawej półkuli z lewą. To oznacza, że nauka na instrumentach muzycznych wspiera zarówno logiczno-matematyczną oraz językowo-analityczną część mózgu. Muzyka wzmacnia proces rozwoju oraz wzrostu praktycznie wszystkich części mózgu.
Dla niemowlaków oraz dzieci w wieku przedszkolnym zajęcia muzyczne uczą pracy w grupie, a zarazem wyrażania własnej osobowości. Ten zestaw umiejętności możliwy jest do zdobycia podczas grania na instrumencie. Żadna inna aktywność nie jest w stanie zapewnić takiego bodźca do rozwoju mózgu.
Naukowym okiem
Nauka od dawna wykazuje, że kiedy dziecko uczy się grać na instrumentach, ich mózg zaczyna słyszeć i przetwarzać dźwięki, które nie byliby w stanie usłyszeć nie obcując aktywnie z muzyką. To natomiast pozostawia pozytywny skutek na rozwój neuronów i realnie przekłada się na lepsze wyniki w nauce.
Badania z Northwestern University wykazały, że aby dziecko w pełni wykorzystało kognitywne korzyści płynące z zajęć muzycznych, nie wystarczy tylko słuchać muzyki, ale być aktywnie zaangażowanym w jej tworzenie.
Dodatkowo, badania dowiodły, że procesy neuronowe dzieci, które grały na instrumentach znacząco się poprawiły w porównaniu z tymi, które tylko biernie przysłuchiwały się zajęciom muzycznym. Naukowcy prowadzący badania wyraźnie zaznaczają, że znaczenie ma faktyczne ‘robienie’ muzyki, czyli granie na instrumentach muzycznych.
Rezultaty badań potwierdziły, że aktywne doświadczanie i zaangażowanie w dźwięk stymulują pozytywne zmiany w mózgu. Ponadto dowiodły, że zajęcia muzyczne mają wpływ na rozwój systemu nerwowego dziecka.
Badania również potwierdziły, że tzw. „Efekt Mozarta’” czyli wzrost IQ tylko dzięki słuchaniu muzyki jest mitem, bowiem tylko aktywne uczestnictwo w tworzenie muzyki daje wymierne efekty. To tak, jak z aktywnością fizyczną – nikt nie staje się sprawny fizycznie, tylko dzięki oglądaniu sportu na ekranie telewizora.
Zestaw przydatnych umiejętności
Granie na instrumentach rozwija sporo umiejętności, które nie jesteśmy w stanie zdobyć w tej samej konfiguracji podczas innych aktywności. Do takich umiejętności możemy zaliczyć:
- rozwinięcie motoryki wraz z manualną precyzją
- zapamiętywanie długich fraz muzycznych, co przekłada się na lepszą pamięć
- kreatywność, zdolność improwizacji muzycznej
- precyzyjność oraz koordynacja ruchowa
- umiejętność przetwarzania dużej ilości informacji w krótkim czasie
- umiejętność efektywnej koncentracji
- ogólne wzmocnienie multisensoryczne
- czytanie nut i przetwarzanie ich na konkretne dźwięki
Ponadto, fizyczny kontakt z instrumentem znacząco usprawnia inteligencję kinestetyczną, co pozytywnie wpływa na koordynację mentalną i fizyczną. Rozwija również umiejętności interpersonalne oraz intrapersonalne, co w praktyce przekłada się na lepsze rozumienie potrzeb innych oraz własnych. Dodatkowo, nie bez znaczenia jest fakt, że umiejętność grania na instrumencie kształtuje wiarę we własne możliwości oraz zwiększa pewność siebie. Biorąc pod uwagę powyższe korzyści płynące z nauki gry na instrumencie wydaje się, że uczestnictwo dziecka w zajęciach muzycznych już we wczesnych latach swojego życia jest jedną z najlepszych inwestycji w jego dalszy rozwój.
Zainteresować instrumentem
Dowiedziono, że nauka na każdym instrumencie muzycznym ma podobny wpływ na rozwój dziecka, więc jego wybór zależy od indywidualnych preferencji. Nie ma jednoznacznej wskazówki co do selekcji instrumentu, natomiast każdy rodzic intuicyjnie potrafi wyczuć, co przypadnie jego dziecku do gustu. Najlepiej dać pociechom możliwość wyboru, aby muzyka była przyjemnością i towarzyszyła im przez wiele lat. Można osiągnąć to metodą prób i błędów, czyli już od najwcześniejszych lat proponować dziecku, jak największą ilość instrumentów i wyciągać z jego upodobań odpowiednie wnioski. Najprostszym sposobem jest korzystanie z multifunkcyjnych zabawek edukacyjnych, które łączą w sobie elementy kilku instrumentów. Kamil Laszuk, projektant i muzyk, który ukończył wzornictwo przemysłowe na Akademii Sztuk Pięknych a także założył firmę Musicon, produkującą interaktywne zabawki muzyczne, w tym flagowego Musicona, który zdobył wiele prestiżowych nagród, w tym Red Dot Design i CORE77, radzi aby dawać dzieciom instrumenty najlepszej jakości. Często tzw. ‘Instrumenty dla dzieci’ traktowane są po macoszemu, będące jedynie karykaturą – przypominają kształtem ‘dorosłe instrumenty’, ale niosą bardzo małą wartość muzyczną. Są nieergonomiczne, produkowane ze słabej jakości materiałów, nie są strojone, a wydobywane z nich dźwięki zniechęcają dzieci do dalszej eksploracji i wręcz krzywdzą ich słuch muzyczny. Nie mając wiedzy muzycznej dobrym wyborem są produkty markowych firm specjalizujących się w profesjonalnych instrumentach, które mają również serie produktów dla dzieci. Najlepiej wybierać ‘instrumenty muzyczne’, a unikać ‘zabawek muzycznych’, które często produkują hałas, a nie muzykę – wyjaśnia Laszuk.
Warto też już na etapie wyboru żłobka, czy przedszkola sprawdzić, czy placówka dysponuje takimi odpowiednimi instrumentami i wspiera muzyczny rozwój dziecka, którego pozytywne efekty zaczniemy obserwować już w szkole podstawowej.