Sport od Starożytności do Współczesności

To wyjątkowa okazja, aby sport jako wielki sprawdzian siły, szlachetnej rywalizacji między ludźmi, zręczności i talentu, mógł w skromnym wymiarze zagościć w naszym muzeum.

Odkrycia archeologiczne i zachowane zabytki poświadczają, że sprawność fizyczna i wiele czynności o charakterze sportowym znane były już w Starożytnym Egipcie. Do takich należą np. zachowane płaskorzeźby, rysunki i reliefy, przedstawiające uprawiane wówczas ćwiczenia atletyczne, zapasy, walki na kije, boks, grę w piłkę, strzelanie z łuku i rzut oszczepem, a także wyścigi rydwanów. Ale są i takie, które przedstawiają niektóre zmagania sportowe, odbywające się w formie igrzysk olimpijskich z udziałem zawodników z różnych stron świata.

Podobnie w Starożytnej Grecji, życie sportowe jej mieszkańców dobrze obrazują zachowane do dzisiaj zabytki. Są to m.in. liczne posagi i rzeźby wykonane z kamienia i brązu, medale, monety oraz malowane dekoracje na naczyniach ceramiki czarno- i czerwonofigurowej, takich jak amfory i różnorodne wazy, przedstawiające sportowców, reprezentujących różne dziedziny sportu. Najczęściej  w Grecji rozgrywano biegi, konkurencje lekkoatletyczne, wśród nich zwłaszcza skok w dal, rzut dyskiem i oszczepem, a także zapasy i boks oraz wyścigi konne na rydwanach. Grecy szczególną uwagę zwracali na tężyznę fizyczną co potwierdzają zachowane posągi i rzeźby smukłych, wysportowanych, muskularnych mężczyzn. Wynikało to z uwielbienia siły i piękna męskiego ciała. Dlatego najczęściej przedstawiano ich prawie nago i namoszczonych oliwą. Takich właśnie sportowców w formie niedużych figurek oraz naturalnej wielkości kopię antycznej rzeźby „Dyskobola" dłuta Myrona można zobaczyć na naszej wystawie.

Sport dla Greków miał głównie znaczenie religijne, tak więc najczęściej zawody sportowe odbywały się z okazji świąt religijnych, a pierwsze igrzyska miały miejsce ok. 776 r. p.n.e. w Olimpii na półwyspie peloponeskim. Nagrodą dla każdego zwycięzcy początkowo był symboliczny wieniec z gałązek oliwnych. Jednak zdarzało się czasem, że splendor zwycięstwa spływał także na miasto, z którego pochodził zawodnik i wówczas nie tylko wręczane były amfory z najlepszą oliwą, ale także stawiano pomniki, a poeci układali o nim poematy.

Podobne igrzyska olimpijskie odbywały się w Starożytnym Rzymie. W późniejszym jednak okresie imperium cesarstwa rzymskiego zostały one zastąpione brutalnymi walkami gladiatorów, które nic nie miały wspólnego ze szlachetną ideą rywalizacji sportowej.

Dużo mniej można powiedzieć o sporcie w Średniowieczu, kiedy po upadku Cesarstwa Rzymskiego od roku 476 do końca XV wieku nastąpił wyraźny upadek kultury fizycznej.  Naturalna jednak potrzeba ruchu człowieka wyrażała się zarówno w grze w piłkę, biegach, pływaniu, jeździe konno, a także w uprawianych wówczas turniejach rycerskich.

W dobie Odrodzenia i Oświecenia następuje w Europie powrót do dawnej kultury antycznej w sporcie. Gimnastyka ciała przeżywa renesans. Z czasem dawne formy sportu o charakterze użytecznym zmieniają się w dyscypliny sportowe jak np. walka na miecze i szpady, która przekształca się w szermierkę. Rozwija się łyżwiarstwo, a pierwsze łyżwy średniowieczne kościane, eksponowane na naszej wystawie, od XVII i XVIII wieku, wykonuje się już ze stali. Rozpowszechnia się na dużą skalę pływanie, gra w piłkę, jaką można zobaczyć na naszej wystawie odkrytą przez archeologów w Gdańsku, polowanie i cały szereg innych konkurencji lekkoatletycznych pod nazwa rekreacji fizycznej.

Po II-ej wojnie światowej sport stał się problemem międzynarodowym zwłaszcza, że w 3 lata po jej zakończeniu, wznowione zostały Igrzyska Olimpijskie.

W dobie współczesnej zajęcia sportowe weszły na stałe do systemu nauczania i wychowania. Powstały Akademie i Wyższe Szkoły Wychowania Fizycznego, a także Kluby Sportowe zrzeszające wszystkich miłośników sportu. Wybudowane zostały boiska sportowe oraz liczne stadiony, areny, skocznie narciarskie i baseny pływackie, a wszystko zgodnie ze standardami międzynarodowymi. Odbywają się wszelkiego rodzaju zawody sportowe, igrzyska olimpijskie letnie i zimowe. Zwycięzcy ich najczęściej nagradzani są pucharami i medalami, a także nagrodą pieniężną. Pamiątki współczesne takie jak puchary i inne przedmioty po sportowcach, można zobaczyć na naszej wystawie. Obok kopii antycznej rzeźby „Dyskobola", najcenniejszą ekspozycję wystawy stanowi kilkaset medali z kolekcji dr med. Bogumiła Filipka członka O/G PTN. Utrwalone są na nich prawie wszystkie dziedziny sportu, sukcesy i niezwykłe wydarzenia sportowe o szczególnym znaczeniu, ważne postacie związane ze sportem, a także sylwetki najwybitniejszych sportowców.

Ze zbiorów numizmatycznych warto też zobaczyć kolekcję Mariusza Hapkowskiego, rzadko spotykanych banknotów, o tematyce sportowej.

Wyjątkową atrakcję wystawy stanowią medale autorstwa art. rzeźbiarki Dobrochny Surajewskiej, wybite z okazji IAAF Halowych Mistrzostw Świata w Lekkoatletyce SOPOT 2014, które w ERGO-ARENIE w Sopocie w dniach 7-9 marca będą wręczane zwycięzcom mistrzostw.

Zabytki na wystawie pochodzą z Muzeum Narodowego w Warszawie, z Muzeum Historii Miasta Gdańska i z Muzeum Archeologicznego w Gdańsku oraz ze zbiorów prywatnych. Plansze, banery i teksty o sporcie w starożytności wykonało Stowarzyszenie Miłośników Egiptu „Herhor".